Leden DUB-panel vrezen dat verplichte algemene vorming ten koste gaat van diepgang
In een ideale wereld leidt de universiteit elke student op tot homo universalis. Maar een universitaire studie is volgens leden van het DUB-panel te kort voor een uitbundig vakkenpakket algemene vorming. Bovendien hadden we daar het vwo toch voor?
Sympathieke ideeën, maar dan kun je nog veel meer wensen op tafel leggen. En je zet wel de diepgang van de universitaire studie op het spel.
Dat is grofweg de reactie van veel leden van het DUB-panel op de pleidooien van hoogleraar Arno Siebes en van filosoof Floris van den Berg die DUB de afgelopen weken publiceerde. Siebes wil alle UU-studenten verplichten zich te verdiepen in algoritmes, Van den Berg vindt dat alle studenten door middel van een cursus wetenschapsfilosofie en ethiek kritisch moeten leren denken.
We vroegen onze panelleden of zij vinden dat de universiteit studenten moet verplichten algemeen vormende vakken te volgen. Een interessante kwestie, ook met het oog op de steeds vaker gehoorde roep om een "bredere" bachelor met een "kerncurriculum".
Een veelgehoorde reactie is dat dit soort zaken thuis horen op het vwo. "Het is niet voor niets ‘Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs", mailt researchanalist Mies van Steenbergen.
Dat vindt ook sociologiestudent Wouter Lammers. "Hoe meer collectieve vakken we aanbieden, hoe meer er eenheidsworst ontstaat. We moeten niet denken dat iedere student van alles een beetje zou moeten weten."
"Algemeen vormende vakken zouden niet nodig moeten zijn en ze passen niet op een universiteit", mailt informaticastudent Donatas Rasiukevicius. Over een verplicht vak algoritmen meldt hij: "Als je een academicus wilt worden die zich bezighoudt met bergen data, dan is zo’n vak interessant, maar de meeste studenten worden geen onderzoeker."
Sommige panelleden zijn minder afwijzend. Maar zij maken kanttekeningen. Zo vindt Fried Keesen, onderwijsdirecteur van het University College Utrecht, verplichte algemeen vormende vakken een goed idee. Maar pas op met uniformeren, waarschuwt hij.
"Liever verplicht een keuze uit een lijstje, en dan ook weer verschillende lijstjes voor alfa’s, beta’s, gamma’s en medici. Wel voor alle anderen dan alfa’s een stevig alfa accent in dat lijstje (filosofie, geschiedenis, literatuur)."
Masterstudent Ellen Sinot zou het niet zo heel gek vinden zij als psychologiestudent een op haar toegesneden vak krijgt met daarin colleges over belangrijke filosofische en economische principes, en met een korte inleiding Nederlands recht, kansberekening en algoritmen. "Persoonlijk lijkt zoiets mij nuttiger dan één specifiek vak voor iedereen."
Bestuurssecretaris Sociale Wetenschappen Henk van Rinsum vindt toch dat er één vak is dat voor alle studenten van belang zou kunnen zijn: wetenschapsfilosofie en –geschiedenis. "Alle studenten doen een academische opleiding. Inzicht in de manier waarop wetenschappelijke disciplines zich ontwikkeld hebben, is onmisbaar voor een dieper inzicht in de vakken die een student volgt en een beter begrip van andere disciplines."
Andere leden van het panel zien vaak het belang van een bredere vorming van studenten wel, maar vinden een universitaire studie botweg te kort voor verplichte vakken. Ook merken zij op dat de meningen over welke kennis essentieel is nogal uiteenlopen. Algoritmen snappen? Filosofisch nadenken? Engels schrijven?
Student Taal- en Cultuurstudies Rhea van der Dong mailt: "Ik vind het onderwijsprogramma al erg vol en soms wat dichtgebouwd. We willen interdisciplinariteit, stages, buitenlandervaring. En dat combineren met inhoudelijke kennis, dat wordt misschien veel."
Kunsthistorica Annemieke Hoogenboom interviewde vorig jaar vakgenoten over de aansluiting tussen universiteit en praktijk. "Sommigen hadden achteraf gezien meer vakken over management, boekhouden en andere vaardigheden gehad in hun studie. Op mijn vraag wat er voor die vakken had moeten plaatsmaken, begonnen ze te twijfelen: de inhoudelijke kennis was eigenlijk evenzeer onmisbaar."
"Als je alle wensen honoreert, heb je zo driekwart van je bachelor gevuld met nuttige algemeen vormende vakken," schrijft sociaal wetenschapper Peter Selten. "Niet doen dus. Laat de opleidingen zelf bepalen wat er in het verplichte deel van het curriculum hoort en maak goede minoren voor zinvolle aanvullende kennis."
.jpg)
Maar zou een verplicht vakkenpakket met ethiek, filosofie en wetenschappelijk argumenteren aan het begin van de studie studenten niet op weg kunnen helpen naar een meer doordachte studiekeuze?, vragen enkele studenten zich af.
Sterre Raterman, student Pedagogische Wetenschappen, zou wel iets voelen voor zo’n algemeen vormend eerste half jaar. "Ik denk dat studenten daardoor bepaalde vaardigheden kunnen aanboren die helpen meer over zichzelf te leren."
ASW-student Michiel Vonk stelt een lintcursus voor met verbredende onderwerpen. “Zo’n lintcursus kan ook bijdragen aan de communityvorming.”
Een brede bachelor met een eerste jaar waarin je vooral veel keuzevakken doet, is volgens student Bestuurs- en organisatiewetenschap (B & O) Pepijn van der Beek effectiever. "Op die manier doe je kennis op uit diverse vakgebieden en kun je na verloop van tijd steeds verder specialiseren."
Literatuurwetenschapper Frank Brandsma verwijst echter naar Deense experimenten met een gezamenlijk jaar. Die pakten slecht uit. "Juist aan het begin van de studie wil je studenten laten werken met het onderwerp of materiaal dat hun studiekeuze heeft bepaald, waar ze een passie voor hebben."
Panelleden wijzen erop dat veel algemene academische vaardigheden en vorming beter aan bod kunnen komen tijdens reguliere cursussen. En dat gebeurt natuurlijk ook al op die manier.
Informaticus Johan Jeuring denkt dat veel studies kennis over ethiek en filosofie meenemen in het eigen vakkenaanbod. Ook het bestuderen van algoritmes kan volgens Jeuring beter in de specifieke context plaatsvinden. "Ik zou het in een vak onderzoeksmethoden laten terugkomen."
Jasmijn van Harten, promovenda en docent, mailt: "Bij Bestuurs- en organisatiewetenschap krijgen studenten een cursus wetenschapsfilosofie. Ze lezen werk van bijvoorbeeld Plato en Popper. Daarbij worden ze constant gevraagd om de teksten te koppelen aan de problematiek die ze tijdens de studie bestuderen. Zo gaat het voor hen leven."
Neerlandica Els Stronks zou algemeen vormende vakken alleen willen verplichten als blijkt dat studenten hiaten vertonen in de kennis of vaardigheden die voor hun studie essentieel is. Of als die vakken onmiskenbaar toegevoegde waarde bieden voor een specifieke studie. “Dat die hiaten voor alle UU-studenten hetzelfde zijn, lijkt me sterk. Door één cursus verplicht te stellen voor alle UU-studenten schieten we ons doel voorbij.”
Student rechten en geschiedenis Stefan Roelofsen geeft tenslotte een mooi overzicht van bezwaren tegen verplichte algemene academisch vakken.
- Studenten hebben zes jaar vwo achter de rug. "Als dat nog niet genoeg is, dan is het nooit genoeg."
- Het is daarnaast lastig vast te stellen wat een ‘algemeen vormend vak’ is. "De filosoof wil een verplicht vak filosofie, de informaticus een verplicht vak algoritmes."
- Bovendien is de universitaire studie maar kort en diepgang heeft een prijs.
Stefan verwijst naar een artikel in het Leidse universiteitsblad Mare waarin de astrofysicus Portegies Zwart in een gesprek met auteur Willem Otterspeer over diens jongste boek zegt. "Ik ben als de dood voor de toekomst van studenten die een generieke opleiding hebben."