Minister Ingrid van Engelshoven in acht cartoons
Cartoons: Niels Bongers
D66 afficheert zich graag als Onderwijspartij, dus toen Ingrid van Engelshoven namens D66 minister van (hoger) Onderwijs werd, waren de verwachtingen hooggespannen. Maar al snel ontpopte ze zich tot minister van Uitstellen en Afhouden. Het onderwijs piepte en kraakte onder toenemende werkdruk, afnemende financiering en achterstallig onderhoud. Maar wat studenten, medewerkers of Kamerleden ook naar voren brachten, de minister vond het altijd ‘wel meevallen’, ze wilde ‘het nog even aanzien’, hooguit ging ze ‘nader onderzoek doen’. Op Onderwijs worden zelden ministers met grote ambities aangetroffen, maar Van Engelshoven maakte er echt een magere vertoning van.
December 2017. M’n eerste cartoon waarin Van Engelshoven figureert, en meteen een kenmerkende - al kon ik dat toen natuurlijk nog niet weten. WOinActie en een bevlogen studente hadden een overweldigende hoeveelheid handtekeningen opgehaald bij personeel en studenten om meer aandacht en geld te bepleiten in de Onderwijsbegroting. In het Kamerdebat -vlak voor Sinterklaas- hield de minister alles af en beloofde ze alleen er later nog eens naar te kijken.
Oktober 2018. Toegegeven, een enkele keer straalde Van Engelshoven ineens daadkracht uit, meestal op ongelukkige momenten. In een toespraak bij de opening van het Academisch Jaar bepleitte ze vurig -en tamelijk onverwacht- versoepeling van het Bindend StudieAdvies. Op zich een verstandige gedachte, maar losgezongen van de werkelijkheid van studenten. Er veranderde overigens niets.
December 2018. Een jaar verder, en er was in de Onderwijsbegroting niets gebeurd voor het hoger onderwijs. WOinActie kondigde een actiedag aan, met zelfs een onderwijsstaking. De partij van de minister -u weet wel, de Onderwijspartij- vond het allemaal maar overdreven. Zo beweerde Kamerlid Paul van Meenen, woordvoerder onderwijs (rechts, met bitterbal), dat de instellingen nog miljoenen ongebruikt op de plank hadden liggen. Niet dat de andere partijen in de coalitie er anders over dachten, maar dit terzijde.
Juni 2019. Nog een geval van plotselinge daadkracht van de minister, bij een onderwerp waarvan je dacht: “denk dáár nu liever eerst even over na”. Al járen werd geroepen dat er een beter financieringssysteem voor het hoger onderwijs moest komen, steeds tevergeefs. Maar in het voorjaar van 2019 bezweek de minister plotseling voor de druk van de technische universiteiten en vond ze dat die op stel en sprong meer geld moesten krijgen. Uiteraard was er niet zomaar meer geld beschikbaar (we spreken van vóór corona), dus de andere universiteiten en dan met name de alfa- en gamma-wetenschappen moesten het maar betalen. Allround-bestuurder Martin van Rijn wilde best een commissie voorzitten die vlot tot hetzelfde advies kwam.
September 2019. Het kabinet presenteerde een Miljoenennota met mooie extra budgetten voor veel ministeries. Zo niet voor Onderwijs. Integendeel, de zogenoemde -en nergens op gebaseerde- “doelmatigheidskorting” uit eerdere jaren was niet eens geschrapt. (Die vreemde frutsel op het hoofd van de minister verbeeldt het ‘hoedje’ dat ze deze Prinsjesdag droeg.)
Oktober 2020. In de aanloop naar de verkiezingen van maart 2021 begonnen verschillende partijen, waaronder ook D’66, te verkondigen dat dat betere financieringssysteem -met meer geld- er nu maar eens moest komen. Van Engelshoven presenteerde haar laatste begroting - zou ze dan toch, misschien... Nee dus. Dat was, vond ze, aan het volgende kabinet. De tekst is een citaat uit een HOP-interview met haar.
September 2021. En wéér een jaar later. Medewerkers, studenten, instellingen en wie al niet bleven noodklokken luiden en oproepen om nu eindelijk eens werk te maken van beloften aan het onderwijs. Helaas. Maar aan de minister lag het niet, nee maar echt niet.
Als tekenaar was ik trouwens best blij met Van Engelshoven. Haar haardos maakt haar van verre herkenbaar, en dan heeft ze ook nog een tamelijk expressief gezicht dat zich makkelijk laat plooien naar de voor de tekening gewenste emotie - al liet ik haar, voor het komische effect, toch vooral zorgelijk of ernstig kijken.