‘Nakkies erger dan bakkies’: zorgen rondom het drugsgebruik van studenten

Tijd om het op tafel te leggen, dat was de naam van het symposium waaraan verschillende Utrechtse studentengezelligheidsverenigingen deelnamen in de Domkerk. Het behoorde tot de campagne Waar trek jij de lijn?. Een campagne die in mei dit jaar is gestart door studentenvereniging UVSV om Utrechtse studenten bewust te maken van de negatieve gevolgen van excessief gebruik van verdovende en stimulerende middelen. De landelijke media pakten dit gegeven gretig op. De Volkskrant schreef Als studenten zelf alarm slaan over hun cocaïnegebruik, dan zal er wel wat aan de hand zijn. In NRC stond het verhaal Voor studenten komt de druk van alle kanten – en drank en drugs ook.

“Dat de gevolgen van drugsgebruik onder de aandacht wordt gebracht door Utrechtse studenten betekent niet dat het een probleem is dat enkel onder Utrechtse studenten voorkomt. Uit recente cijfers zou je kunnen afleiden dat het in heel Nederland normaler is geworden om tijdens een avondje met vrienden frequent gebruik te maken van soft- en harddrugs”, zegt Kim Appel, preses van studentenvereniging C.S. Veritas hierover.

Op de vraag of het Veritas-bestuur een verandering heeft gezien in het drugsgebruik onder haar leden, zegt Kim dat niet direct op de vereniging terug te zien. ”Op onze vereniging is gebruik, handel en bezit van harddrugs ten strengste verboden. De straf die hierop staat is zo hoog dat drugsgebruik op de vereniging eigenlijk niet voorkomt. Leden worden voor het leven het lidmaatschap ontzegd. Daarentegen merken wij om ons heen dat ook bij onze leden, net als bij andere studenten, het gebruik van drugs in huiselijke sfeer is toegenomen. De stijging die wij zien, is met name gestart ten tijde van de coronacrisis. Studenten verveelden zich of voelden zich alleen en zochten afleiding. Deze afleiding werd niet alleen gezocht in alcohol, maar ook in andere verdovende en stimulerende middelen. Doordat steeds meer studenten frequent naar drugs grijpen, wordt het ook door steeds meer studenten normaal gevonden. De normalisering zorgt er weer voor dat meer studenten zouden kunnen gaan gebruiken”, aldus Kim. Een nakkie, oftewel een snuif cocaïne nemen, leidt op de vereniging dus tot het royeren van een gebruikend lid. En hoewel het excessief gebruik van alcohol ook werd besproken op het symposium, wordt een bakkie (biertje) gezien als iets wat erbij hoort.

Stille studenten tijdens het symposium 'Waar trek jij de lijn?'

Er zijn geen bewijzen dat het gebruik plotseling heel erg is toegenomen

Preventiedeskundige Eva Kalis van Jellinek verslavingszorg Nederland, denkt dat er normalisering plaatsvindt, doordat de media schrijven dat het drugsgebruik onder studenten is toegenomen. ”‘Oh iedereen doet het blijkbaar, dus is het normaal.’ Zo leg je dus de nadruk op normalisering, en daardoor draag je bij aan het normaliseren van het gebruik. Overigens gebruikt nog steeds het overgrote deel  van de studenten helemaal niet.”

Ze haalt cijfers aan uit het onderzoek dat het Trimbos-instituut in het voorjaar van 2021 onder Nederlandse studenten heeft gehouden. Over cocaïne staat hierin dat 12,5 procent ‘ooit gebruikt’ heeft; 7,5 procent van de studenten heeft het afgelopen jaar een keer gebruikt en 2,5 procent heeft in de maand waarin de enquête werd gehouden gebruikt. Het overgrote deel gebruikt dus helemaal niet. Als je dat vergelijkt met xtc, wat het meest gebruikte illegale middel is, dan liggen de percentages hoger:  ‘ooit gebruikt’ zegt  22,9 procent van de studenten, ‘het afgelopen jaar’ zegt 13 procent en de ‘afgelopen maand’ 3,3 procent. “Vergelijk je dit met het drinken van alcohol, dan drinkt maar 6 procent niet. Wij maken ons dus het meeste zorgen over overmatig alcoholgebruik en de acceptatie daarvan en minder over het cocaïnegebruik”,  zegt Kalis hierover.

Of het gebruik van harddrugs onder studenten is toegenomen, is lastig vast te stellen, zegt Kalis “Dit zijn de eerste cijfers die specifiek over studenten en harddrugs gaan. Er zijn in het verleden wel andere onderzoeken geweest onder doelgroepen waar studenten onder vallen, maar die zijn dus niet goed vergelijkbaar. Het gaat dan om onderzoeken onder een bepaalde leeftijdsgroep waar studenten onder vallen. Als je daarnaar kijkt, zijn er geen bewijzen dat het gebruik plotseling heel erg is toegenomen. We zien wel al enkele jaren een lichte stijging. In de studentenmonitor van het Trimbos-instituut wordt overigens niet ingezoomd op specifieke groepen binnen studenten, bijvoorbeeld die bij een  vereniging zitten. Dus het zou zomaar kunnen zijn dat er wel een toename is waargenomen binnen een bepaalde vereniging, maar dat zegt dus niks over de algehele studentenpopulatie.”

Een beetje coke op de vereniging, maar dat was geen chille ervaring

Een 22-jarige student van de Hogeschool Utrecht wiens naam bekend is bij de redactie, zegt dat er sinds corona wel meer harddrugs in zijn kringen worden gebruikt. ”Eerst gebruikte ik soms cocaïne met een vriend na de laatste tentamenweek van een blok. Dat kwam neer op vier, vijf keer per jaar. Tijdens de lockdowns liep dit soms op naar vier keer in de maand.” Of dit valt onder overmatig gebruik van harddrugs, weet Kalis van het Trimbos-instituut niet. “Wij tellen niet in glazen en hoeveelheden, maar kijken naar de invloed die drugs hebben op het leven.”

Of het cocaïnegebruik het leven van de 22-jarige student heeft beïnvloed, zegt hij vast weleens een keer college te hebben overgeslagen door een “flinke kater”. “We hadden tijdens corona zo weinig verplichtingen. We konden de volgende dag college kijken vanuit bed, dus een avondje los gaan, had weinig effect op andere factoren in m’n leven, zoals studie, want daar hoefde je een stuk minder voor te doen.” Nu alles weer open is, er weer verplichtingen zijn en de student weer vaker op de sociëteit van zijn studentenvereniging te vinden is, gebruikt hij weer wat minder. “Ik heb een keer een beetje coke gebruikt op een evenement van de vereniging, maar dat was geen chille ervaring. Ik was te bang om gepakt te worden.”

We vertrouwen op hulp uit het sociale netwerk

De preses van Veritas geeft ook aan “heus niet altijd alles mee te krijgen” als het gaat om leden die harddrugs gebruiken “omdat het op Veritas verboden is om op de vereniging te gebruiken. Wel is het goed om te beseffen dat wij hoogstwaarschijnlijk geen uitzondering op de regel zijn en dat er ook onder onze leden studenten zijn die excessief gebruiken.”

Grote zorgen voor de toekomst heeft Kim overigens niet. “Het sociale netwerk van een studentenvereniging speelt een rol. Enerzijds zal er door ‘peer pressure’ meer drugsgebruik plaatsvinden, maar anderzijds is er een groot sociaal netwerk om aan de bel te trekken wanneer het mis dreigt te gaan. Wij maken ons uiteraard zorgen over onze leden wanneer het excessief gebruik vaker voorkomt en dat negatieve gevolgen heeft, maar we weten ook dat het sociale netwerk van onze leden helpt om deze studenten de juiste hulp te bieden.”

De campagne en het symposium lijkt voort te komen uit de ervaringen van de studentenverenigingen, zo denkt preventie expert Eva Kalis van Jellinek. Of het harddrugsgebruik onder studenten echt is toegenomen sinds corona moet nog maar blijken wanneer Trimbos met nieuwe cijfers komt, zegt Kalis die zich meer zorgen maakt over het alcoholgebruik onder studenten. “Misschien moeten we ons gaan afvragen of de normalisering hiervan niet al zodanig in de studenten- en verenigingscultuur is geslopen dat alcohol niet eens meer wordt gezien als problematisch.”