Nieuw vak om duurzaamheidsproblemen aan te pakken

Hoe kan je het inzamelen van plastic afval efficiënter maken? Hoe zorg je ervoor dat mensen hun gedrag aanpassen en de auto vaker laten staan? Het zijn een paar mogelijke vragen waar dertig studenten vanuit verschillende studies komend najaar in groepjes van vijf mee aan de slag gaan.

“Het idee is dat studenten die aan de cursus van 7,5 studiepunten mee willen doen, per persoon een filmpje maken waarin hij zich presenteert en het probleem pitcht dat hij wil aanpakken. Dit idee verdedigen ze in een groep medestudenten. Wij matchen dan studenten tot een groep van vijf en zorgen dat zij een contact krijgen in het bedrijfsleven of de overheid zodat hun oplossing ook een concrete bijdrage kan leveren aan de praktijk,” vertelt initiatiefnemer Bert Weckhuysen van wat het Da Vinci-project is gaan heten.

Universiteitshoogleraar
Weckhuysen is hoogleraar Anorganische Chemie en Katalyse en heeft naam gemaakt in het onderzoek. Hij won onder andere de prestigieuze Spinozaprijs, kreeg veel onderzoeksbeurzen en is wetenschappelijk directeur van het Advanced Research Center Chemical Building Blocks Consortium, waarin overheid, bedrijfsleven en universiteiten samenwerken.

Eind 2017 werd Weckhuysen benoemd tot universiteitshoogleraar. “In dat kader wilde ik iets doen aan onderwijsvernieuwing”, zegt hij. Als gasthoogleraar in Stanford maakte hij kennis met het concept Design Thinking. Dit is een zogeheten Design School, een ruimte waar studenten en medewerkers elkaar ontmoeten. “Dat betekent dat ze concreet aan de slag gaan met een probleem. Bijvoorbeeld hoe je plastic afval compacter maakt en zorgt dat het daarna beter hergebruikt kan worden. Daarbij gaat het er niet om eerst alles helemaal uit te denken, maar om mogelijke oplossingen gewoon uit te proberen. Kijken wat werkt en wat niet werkt. Op die manier kom je steeds dichter bij het best mogelijke resultaat. Belangrijk is daarbij dat je met mensen uit verschillende disciplines samenwerkt. Het gaat niet alleen om een technische vondst, maar om ervoor te zorgen dat die vondst aanvaard wordt door bijvoorbeeld de samenleving en wordt eigengemaakt. Dat zijn elementen die ook in dit Da Vinci-project zitten. De samenleving heeft behoefte aan bruggenbouwers, mensen die de connectie kunnen maken. En falen mag, iets dat we te weinig toelaten in onze opleidingen.”

Duurzaamheid
In Utrecht wilde Weckhuysen starten met een speciaal programma voor derdejaars bachelorstudenten. “We zoeken gemotiveerde studenten, die denken een concrete bijdrage te kunnen leveren aan duurzaamheid in de breedste zin van het woord. Voor mij hoeven dat geen honours studenten te zijn.” Het idee lijkt op het Living Lab van Green Office Utrecht waar studenten een bestaand probleem van de universiteit proberen op te lossen. Ook deze opdrachten zijn gebaseerd op duurzaamheid.

Om het project te realiseren, vroeg Weckhuysen een onderwijsbeurs aan bij het Comeniusnetwerk van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Zijn aanvraag van 50.000 euro werd gehonoreerd. “Voor mij was dat heel bijzonder. Deze onderwijsbeurs voelde net zo goed als de eerste NWO-beurs die ik kreeg.”

In het programma krijgen de studenten online colleges, masterclasses en een Utrechtse wetenschapper als persoonlijk begeleider. Naast Weckhuysen zijn ook hoofddocent Brianne McGonigle Leyh die gespecialiseerd is in internationale rechtspraak en Appy Sluys, hoogleraar Paleoceanografie bij Geowetenschappen betrokken. Weckhuysen: “Wij willen graag dat mensen vanuit verschillende disciplines met elkaar samenwerken. Dat is namelijk ook de realiteit wanneer je afgestudeerd bent. Het is zo belangrijk om elkaars taal te leren spreken en te begrijpen. Dat heb ik ook gemerkt in het opzetten en uitvoeren van mijn interdisciplinaire onderzoeksprogramma’s.” Aanmelden kan via deze link.

Oplossingen voor de praktijk
Het Da Vinci-project past in het beleid van de UU om meer onderwijs te richten op de samenleving. Nu bestaat al de Co-Create Challenge, waarbij studenten van universiteit, hogeschool en middelbaar beroepsonderwijs in twee weken intensief een probleem van de gemeente aanpakken. “Het verschil is dat wij niet een probleem voorleggen, maar dat studenten zelf met een idee voor een probleem komen dat ze willen oplossen. Daar zoeken we een partner bij. Bovendien willen we dat studenten aan de gang gaan met het concept Design Thinking, dus dat ze meteen oplossingen uitproberen en daarvan leren en zaken aanpassen en verbeteren. En dat ze nadenken over de communicatie en de manier waarop de oplossing ook echt in de praktijk werkt.”