Nieuwe kijk op Himalaya-sneeuw door inzet Utrechtse drones

Utrechtse geografen plaatsten recent de eerste weerstations op vijfduizend meter hoogte in de Himalaya. Ook maakten ze er de eerste reliëfopnames van gletsjertongen met robotvliegtuigjes. De kijk op klimaatverandering in de Himalaya is hierdoor aangepast. Het is natter dan gedacht. Hun onderzoek is vanaf vrijdag ook te zien in een expositie in de Winterkas.

Terwijl de ijskappen op de polen honderden wetenschappers bezighouden, leek tot vijf jaar niemand zich te interesseren voor het ijs in de Himalaya. Onterecht volgens fysisch geograaf Walter Immerzeel: “Bijna een kwart van de wereldbevolking – vele miljarden mensen dus – is afhankelijk van het water dat de Himalaya in rivieren als de Ganges of de Indus uitstroomt. Je hebt het dan over een kwetsbaar deel van de wereld, zoals het dichtbevolkte en arme Pakistan en India. Als je denkt aan een directe impact van klimaatverandering zou je dus daar moeten beginnen. Maar de smeltende ijskappen zijn natuurlijk weer belangrijker voor de zeespiegel die vooral het westen zorgen baart.”

Walter Immerzeel werkte zo'n tien jaar geleden al in Kathmandu bij het International Centre for Integrated Mountain Development. “Een van hun vele thema's, naast bijvoorbeeld de rol van de vrouw in de landbouw in Nepal, was de waterhuishouding in de bergen. Ik ben daarover toen mijn promotieonderzoek gaan doen. Zo is het begonnen. Nu zie ik dat onderzoek naar het klimaat in van de Himalaya tot een serieus vakgebied is uitgegroeid.”

Meest omvangrijke zoetwatertoren
Praktisch gezien is de Himalaya 's werelds meest omvangrijke zoetwatertoren waar de meeste mensen op aarde uit aftappen. Het terrein is echter erg moeilijk begaanbaar en politiek ligt het ook al allemaal niet zo makkelijk om er onderzoek te doen. “Gletsjers in de Himalaya liggen ook nog eens vaak onder puin uit de bergen bedolven. Je kunt dus niet, zoals gebruikelijk is, een gat in het ijs grond boren en aan een stok aflezen hoe snel ze afsmelten.”

Het werken met speciale robotvliegtuigjes biedt uitkomst. Steven de Jong, de Utrechtse professor in remote sensing, gebruikte de drones al voor oppervlaktemetingen in moeilijk bereikbare gebieden. Nu zijn ze ingezet in de Himalaya. Uitgerust met een GPS, camera en een ingeprogrammeerde vluchtroute werd het mogelijk kilometers lange gletsjertongen met grote precisie twee keer per jaar te fotograferen. “Zo konden we vaststellen dat de gletsjers inderdaad heel langzaam aan het afsmelten zijn, maar dat de puinlaag het proces vertraagt. Tot 2100 voorzien we geen smeltwatertekorten.”

IPCC-voorspellingen dankzij Utrechtse metingen aangepast
De Utrechtse metingen in de Himalaya hebben inmiddels geleid tot aanpassingen van de voorspellingen van het IPCC, het internationale panel van globale klimaatverandering. Immerzeel: “Zeiden ze in het voorlaatste rapport nog dat droogten Azië zouden kunnen gaan teisteren, in het recente rapport verwachten ze juist dat overstromingen en overvloedige regenval voor de streek een risico gaan vormen.”

Tot voor kort stonden er alleen weerstations in dalen. Daardoor werd de hoeveelheid sneeuwval in de Himalaya veel te laag ingeschat. “Onze Utrechtse weerstations meten de sneeuwval op bergtoppen die soms kilometers hoger liggen.”

Daarnaast bleek de regen die neerviel in het moessonseizoen in India in omvang het smeltwater van de afkalvende gletsjers ver te overtreffen. “Pakistan is bijvoorbeeld veel kwetsbaarder in de nabije toekomst dan India, omdat het voor zoet water nagenoeg alleen afhankelijk is van smeltwater.”

Drones ook te zien bij expositie in de Winterkas

Het Himalayaproject is een van de tien duurzame UU-onderzoeken die in de etalage komen van de Winterkas die vrijdag open gaat.

Het Utrecht Sustainabilty Institute organiseert samen met Soon een onderzoeksexpositie in de Winterkas die komende maand in De Uithof staat. Tien bijzondere onderzoeken op het gebied van duurzaamheid worden in de vorm van een kijkdoos ten toon gesteld. DUB cartoonist Niels Bongers heeft daar ook illustraties voor gemaakt.

“Wij hebben gekeken naar onderzoek dat een praktische uitwerking heeft op het gebied van het duurzamer maken van de wereld”, zegt projectleider Jeroen Nagel. “We doen dit ook in het kader van het Climate KIC project Sustainable Campus, een samenwerkingsverband van acht campussen in Europa die actief zijn op het gebied van duurzame innovatie.”

Het Himalayaproject is een van de vijf projecten die vanaf vrijdag te zien zal zijn. ”Dit project is een mooi voorbeeld van praktisch toepasbaar duurzaam onderzoek. Je zou er ook nog een draai aan kunnen geven dat het toepasbaar wordt op de campus, bijvoorbeeld door de drones toe te rusten met infraroodcamera’s en dan te kijken hoe het energieverbruik op de campus is.”

Andere projecten die te zien zijn, zijn onder meer een onderzoek naar energieverbruik bij computerwerkplekken op de campus, een onderzoek naar de duurzaamheid van biobrandstoffen en een onderzoek naar glasvezel en bodemenergie in de stad. Deze projecten worden de eerste paar weken van de Winterkas ten toon gesteld. Vanaf begin maart komt een nieuwe expositie met vijf andere projecten.(Ries Agterberg)

 

Advertentie