One Book One Campus: samen Herfst lezen om zo een discussie op gang te brengen

Vorig jaar was de eerste editie van One Book One Campus. Toen was het alleen bedoeld voor UCU-studenten en -medewerkers. Het doel van het project was om door het lezen van één en hetzelfde boek gesprekken over maatschappelijke problemen te stimuleren, te genieten van het samen lezen en om de sociale en intellectuele gemeenschap op de campus te versterken. Dit jaar ligt de focus niet alleen op het samenbrengen van de mensen van University College, maar ook die van daarbuiten. Bij cursussen van de studies Engelse Taal & Cultuur, Literatuurwetenschappen, Literatuur Vandaag en UCU is het boek verplichte kost. De evenementen die rondom One Book One Campus worden georganiseerd zijn voor iedereen toegankelijk.

Initiatiefnemer en literatuurdocent Agnes Andeweg koos voor het boek Herfst van Ali Smith dat in september door het Engelse dagblad The Guardian is uitgeroepen tot het achtste beste boek van de 21ste eeuw. Haar keuze viel op Herfst met name door de actualiteit ervan: het weerspiegelt de situatie van Groot Brittannië nadat een meerderheid van de Britten bij het EU-referendum koos voor een Brexit. Het boek spoort studenten aan om na te denken over politieke en maatschappelijke kwesties, zegt de docent.

“Het is nog niet zo makkelijk om een boek te kiezen”, geeft Andeweg toe. “Ik wilde een boek dat aansluit bij maatschappelijke vraagstukken, een boek dat bij de actualiteit aansluit en tegelijkertijd literair interessant is. Toen ik zelf Herfst las dacht ik ‘dit zou een hele goede kandidaat zijn’.

Makkelijk, toegankelijk, grappig

Het boek gaat over de 32-jarige Elisabeth Demand. Zij zoekt de 101-jarige Daniel Gluck op. Hij is haar vroegere buurman met wie ze goed bevriend was en die nu steeds verder aftakelt. Haar leven speelt zich af in een dorp in post-referendum Groot Brittannië. De beschrijvingen over de omgeving waar ze leeft, geven minstens zoveel betekenis aan de roman als de verhaallijn.

“Herfst gaat over politiek, maar op een heel individueel niveau”, legt Andeweg uit. “We kunnen zeggen ‘het gaat over Brexit’, maar het gaat ook niet over Brexit: er komt geen politicus in voor. Het is een politiek boek omdat het gaat over hoe we moeten omgaan met elkaars verschillen en hoe we kunnen samenleven in een land dat tot op het bot verdeeld is. Tegenstellingen bij elkaar brengen: dat is politiek.”

Herkenbaarheid blijkt ook een belangrijke reden voor de keuze van dit boek. “Er zitten hele makkelijke, toegankelijke stukken in en ook grappige. Zo moet Elisabeth een nieuw paspoort aanvragen en komt terecht in een bureaucratie die iedereen zal herkennen. Haar paspoortfoto wordt afgekeurd omdat er haar in haar gezicht zit. Zij antwoordt dat het haar nu eenmaal vast zit aan haar hoofd. Door deze scene realiseer je je hoe absurd bureaucratie kan zijn.”

Wat het project de studenten verder oplevert? “Een mooie ervaring, de bereidheid om weer eens een boek te lezen en voor degenen die het voor hun studie moeten lezen: de mogelijkheid om een schrijver te ontmoeten”, zegt Andeweg. Bovendien is ze overtuigd van het effect van het project en het boek: “Ik hoop dat het mensen met elkaar in contact kan brengen, straks zit het hele auditorium vol met studenten van de UCU, de UU, niet-studenten, collega’s en leesclubjes. Het boek organiseert een ervaring Het brengt mensen letterlijk bijeen. Ons leven bestaat uit veel micro-evenementen, dit kan zo’n micro-evenement zijn, maar wel één die je wereldbeeld iets kan bijstellen.”

De leesclub

In september kwam er al een leesclub bijeen bij boekhandel Savannah Bay die betrokken is bij One Book One Campus. De bijeenkomst werd geleid door Andeweg. Er zaten die avond negen mensen rond de tafel in het kantoor achter de boekenwinkel; jong en oud, studenten en niet-studenten. Allemaal met het boek voor zich; de één met Autumn de ander met Herfst. Andeweg had een selectie gemaakt van interessante passages uit het boek. Deze werden om de beurt voorgelezen door de deelnemers en werden vervolgens met zijn allen uitgepluisd. Andeweg stelt precies de goede vragen om zo zoveel mogelijk betekenis uit elke zin, of soms zelf elk woord, te halen. Veerle de Jong, masterstudent Literatuur Vandaag was bij deze leesclub aanwezig. “Het was een informelere bijeenkomst over literatuur dan ik gewend was, dus het was leuk om ook eens een perspectief op een literair boek mee te krijgen die je wellicht niet heel snel in de universiteit hoort”, vertelt ze.

Joel Burton, ook student Literatuur Vandaag, gaat 7 november naar het Auditorium op de International Campus voor de bijeenkomst met Ali Smith van wie niet alleen Herfst maar ook andere boeken al eens zijn genomineerd voor literaire prijzen: “Het is niet vaak dat een auteur van Ali Smiths kaliber naar je universiteit komt om een gratis toespraak te houden. Ik ben benieuwd wat ze gaat vertellen. Ze lijkt mij een hele interessante en originele spreker.” Smith zal deze avond voorlezen uit eigen werk, geïnterviewd worden door Andeweg en vragen uit het publiek beantwoorden. Ook zal deze avond de winnaar van de schrijfwedstrijd bekend gemaakt worden die ook bij het project hoort. 

Volgend jaar met echt iedereen van de universiteit één boek lezen? “Ik denk dat ik nog wel een boek weet”, lacht Andeweg.

Je kunt meedoen aan het project door Herfst te lezen, er met anderen over te praten en de verschillende evenementen te bezoeken die sinds 12 september plaatsvinden: leesclubs op de campus en in boekwinkel Savannah Bay, een schrijfwedstrijd en natuurlijk het bezoek van Ali Smith op 7 november in het auditorium van UCU of op 6 november in TivoliVredenburg.

Het boek is te koop bij de receptie van UCU voor slechts 5 euro. Bij Savannah Bay aan de Telingstraat is het boek te koop voor 12 euro. In de gewone boekhandel betaal je 21,95 euro