Serious gaming verovert het onderwijs
Iedereen kan aankloppen bij informatica om een probleem op te lossen met een serious game. Nu wil het nieuwe focusgebied met de serious game het hoger onderwijs verbeteren. Na geowetenschappen, geneeskunde, farmacie en psychologie krijgt nu ook diergeneeskunde aan vak met serious game.
“Kijk, reken maar uit”, zegt Johan Jeuring, hoogleraar Informatica. “Elke student gametechnologie moet in zijn studie een serieuze game maken. In een groepje van tien. We hebben dit jaar 180 eerstejaars, een weelde na al die jaren dat de informatica-opleiding zo klein was. We trekken veel van de meest talentvolle scholieren aan. Tel maar uit hoeveel serious games er bij ons worden gemaakt.”
Serious game kun je zien als het meest veelbelovende nieuwe medium. De Universiteit Utrecht timmert hier al jaren hard mee aan de weg. Gisteren nog was de presentatie van het focusgebied Gaming dat verenigd is in het Utrecht Center for Game Research and Technology (U-GATE).
Voorbeelden zijn er te over. Een EHBO-cursus halen, leren hoe je grote menigten van tien tot twintigduizend man ordelijk rondleidt, een vertrouwensrelatie opbouwen met je klant, als diplomaat internationale contacten optimaal behandelen of een stad voorzien van zoet water; je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt het leren met een serious game. Nederland loopt voorop met de maatschappelijke benutting van dit nieuwe medium.
Op leven en dood
Maar het zijn zeker niet alleen 'lichtere' onderwerpen die de studenten en promovendi aansnijden. Soms zijn het zaken van leven en dood. Recent bouwde een promovendus een game die hulpverleners traint om efficiënt slachtoffers te behandelen bij een ramp in een tunnel. Dat levert een harde les op. Slachtoffers bij wie de toestand zo slecht is dat je ze niet meer kunt helpen, moet je laten liggen. Om je te concentreren op slachtoffers waarbij je echt levensreddend kunt zijn. Het spel maakte het voor het eerst mogelijk hulpstrategieën te testen op hun efficiëntie.'
Iedereen kan aankloppen
“In principe kan iedereen bij ons aankloppen voor een serious game”, zegt Jeuring “We hebben zelfs een projectbureau opgezet. De opdracht moet natuurlijk wel een beetje uitdagend zijn. En het is prettig als hij aansluit bij onderzoeksvragen die we hier in de vakgroep hebben. Maar we zijn goedkoop. Als je een ontwerpbureau zoals VSTEP of Ranj inschakelt om een game te laten maken, kost het je al snel tonnen. En ook al hou je er niet een afgerond commercieel spel aan over, aan het einde van het project ligt er altijd wel iets speelbaars klaar.”
Zo kreeg het Designercafé een tool om zelf kleren te ontwerpen, vernieuwde consultant InContext zijn interne managerstrainingen en onthult een Utrechtse educatieve tool in het Nationaal Farmaceutisch Museum op speelse wijze de geschiedenis van de farmacie.
Serious game in het hoger onderwijs
Nu wil Jeuring zijn gamestudenten gaan inzetten om het onderwijs naar een hoger niveau te tillen. “Ik ben ervan overtuigd dat een instelling die optimaal van serious games gebruikmaakt beter onderwijs kan leveren. Een serious game werkt vaak heel motiverend. Hij biedt op een veel aansprekender manier leerstof aan dan een leerboek zou kunnen.”
“Daarnaast denk ik dat onze docenten er veel van kunnen leren. Als ze met onze gamestudenten om de tafel gaan zitten, moeten ze precies helder maken wat ze hun studenten nu eigenlijk precies willen bijbrengen. In het onderwijs geldt dat er eigenlijk geen betere manier is om iets echt onder de knie te krijgen dan het een ander te onderwijzen. Het leereffect van onderwijzen is voor de docent nog groter dan voor de leerling.”
Het vak klinisch redeneren
Het universiteitsbestuur gaf met het geven van een opdracht voor het communicatiespel (zie kader 1) al aan positief tegenover serious games te staan. Maar de ene faculteit is moderner dan de ander. Bij geowetenschappen spelen studenten al jarenlang het watermanagementspel, terwijl bij andere faculteiten nog niets gebeurt. Maar de belangstelling groeit zeker. Gisteren nog werd ik benaderd door diergeneeskunde. Ze willen een serious game gaan maken om hun studenten te trainen in klinisch redeneren.
Sociale vaardigheden zijn cruciaal in de gezondheidszorg. Als je als psycholoog, arts of apotheker het vertrouwen weet te winnen van je patiënten ben je vaak ook al een eind op weg in het stellen van de juiste diagnose. Daarnaast is aangetoond dat de therapie die je voorschrijft bij zo'n goede relatie vaak beter werkt, eenvoudigweg omdat patiënten geneigd zijn hun medicijnen goed te blijven innemen. De door Jeurings studenten geschreven game Communicate! geeft de mogelijkheid om gesprekstechnieken te trainen en uit te proberen op virtuele patiënten. De virtuele patiënt op het scherm vertoont tijdens het gesprek herkenbare emoties. Aan het einde van de training wordt geëvalueerd in hoeverre je bent geslaagd in het opbouwen van een goede vertrouwensband. Communicate! zou op den duur bestaande tijdrovende trainingen van gesprekstechnieken en rollenspellen kunnen gaan vervangen.
Een Utrechtse simulatie van het groepsgedrag van tien- tot twintigduizend personen ligt aan de basis van talrijke nieuwe trainingsmethoden voor ordebewakers zoals politie en ME. Roland Geraerts slaagde erin arbeidsintensieve rekenpartijen van de computer om tienduizenden karaktertjes die allemaal afzonderlijk botsingen met elkaar en obstakels proberen te vermijden met slimme protocollen te versnellen. In de game zijn de menigten in realistische omgevingen zoals de Dam, de Kuip of de nieuwe treinhal van Utrecht CS in te laden. Inmiddels is de simulatie beschikbaar in een softwarepakket. Vanwege de calamiteiten bij dancefestivals en voetbalstadions is er veel maatschappelijke interesse naar de games. Hulpverleners, ontruimingsdiensten en ME trainen hun eigen personeel ermee. De game kan in de toekomst bijvoorbeeld een minor-opleiding zoals Event Crowd Management aan de hogeschool vervangen.
Deze maand promoveerde Marieke Peeters op een serious game om EHBO-vaardigheden te trainen. Het project heeft volgens Jeuring niet geleid tot een volledige game die een EHBO-cursus zou kunnen vervangen, maar er ligt wel een goed ontwerp klaar. Een slimme uitgever zou er zo mee aan de slag kunnen. Het spel staat het studenten toe in hun eigen tempo de EHBO-vaardigheden te trainen. De studenten nemen in het spel deel aan verwikkelingen die levensbedreigend zijn, zoals een aanrijding of hartaanval van een man in een bus. Ze kunnen zowel helemaal alleen spelen, als met een instructeur die op het verloop van de gebeurtenissen invloed kan uitoefenen. 'Ons uitgangspunt is dat er altijd een docent nodig blijft voor goed leren.' Toch beschikt het spel ook over kunstmatige intelligentie die de student vanuit bewezen educatieve principes zo efficiënt mogelijk vaardigheden bijbrengt. Het verzorgen van EHBO cursussen, een van de meest gevolgde trainingen, door het hele land is nu nog de voornaamste werkzaamheid van het Oranje Kruis.