Studenten als verkiezingswaarnemer in Moldavië

Het was een spannend weekeinde voor studenten Carina en Tessa. Vorige week reisden ze af naar Moldavië om als internationaal waarnemer toe te zien op een eerlijk verloop van de verkiezingen. ‘In ons bureau wint de pro-Europese Liberal partij.’ Een verslag.

‘Passports please!’ Het is vier uur ‘s nachts als de nachttrein tot stilstand komt bij de Roemeens - Moldavische grens. De Russisch sprekende grenswachten komen aan boord en onze paspoorten worden ingenomen voor controle. Na lang stilstaan rijden we verder, een conducteur doet ons licht uit en zegt dat we moeten slapen. Zonder paspoort?!? Op ons bunkbed in de heetgestookte trein slapen we nog wat uurtjes, om ’s ochtends wakker te worden met zicht op het dorre Moldavische landschap. We krijgen ons gestempelde paspoort terug, en ruilen ons knusse treincompartiment in voor de koude buitenlucht van Chisinau, de hoofdstad van Moldavië.
Wij zijn Carina, student Frans & Italiaans, en Tessa, student Bestuurs- & Organisatiewetenschap. Wij zijn allebei al ruim twee jaar actief lid van de Europese studentenvereniging Aegee-Utrecht. Samen met twintig andere Aegee-leden uit tien verschillende landen zijn wij een weekend lang aanwezig in Moldavië als deel van Aegee’s Election Observation Mission (EOM) om daar bij de parlementsverkiezingen van 30 november aan de slag te gaan als internationale verkiezingswaarnemer.
Door gebrek aan directe vluchten vanuit Nederland naar Moldavië, vliegen we naar Boekarest van het buurland Roemenië waar we ook de andere Aegee-leden ontmoeten en nemen daar de nachttrein die in 13 uur naar Chisinau rijdt. We hadden daardoor alle tijd om elkaar goed te leren kennen, samengepropt in de erg knusse slaapcompartimenten met gordijntjes, kleedjes en nepbloemen op tafel.
Een dag voor de verkiezingen komen we aan in de hoofdstad, op 29 november. Lokale leden van Aegee nemen ons mee op een city tour waarbij we de belangrijkste bezienswaardigheden zien en een beknopte geschiedenisles krijgen over Moldavië dat sinds 1991 een zelfstandig land is na jaren deel uitgemaakt te hebben van de Sovjet-Unie en zo’n 4,5 miljoen inwoners heeft.
Het is één van de armste landen van Europa en dat is te zien. Mensen proberen buiten in de vrieskou hun tweedehands spullen te verkopen, om toch iets te verdienen. ‘s Middags krijgen we een briefing over de volgende dag, welke partijen doen mee, in welke wijk gaan we observeren, en horen we ervaringen van mensen die al eerder op EOM waren geweest.
Ook kregen we meer te horen over de onderwerpen van deze verkiezingen. De grote vraag is of de pro-Europese koers van de huidige regering wordt doorgezet, of dat de meer pro-Russische partijen gaan winnen. We zien veel verkiezingsposters waar Poetin op staat of de Europese vlag. Van spanningen merken we niet zo veel, maar we horen bijvoorbeeld wel van jongeren dat ze bang zijn dat ze niet meer vrij door Europa mogen reizen als de pro-Russische partijen aan de macht komen en is er de angst dat Rusland bijvoorbeeld de gaskraan dichtdraait als de pro-Europese partijen weer aan de macht komen.
Zondag 30 november is het zover, verkiezingsdag! Uitslapen is er niet bij, om 7 uur gaan de stembureaus open en om 6.30 uur zijn alle waarnemers in teams van twee aanwezig op hun eerste stembureau. Gedurende de dag hebben we zes verschillende stembureaus bezocht en daarnaast hebben we geobserveerd bij het mobile voting. Iemand machtigen om voor je te stemmen is in Moldavië niet toegestaan, dus is er de mobiele stembus die langs huizen gaat. We proppen ons samen met een stembureau-official en een politieman in een lift, om de mobiele stembus naar mensen thuis te brengen.
Om 21 uur sluiten de stembureaus en begint het tellen. Ons stembureau heeft wat moeite met efficiëntie en zo’n vijf uur na het sluiten van het bureau zijn ze klaar. Het tellen verliep niet altijd even rustig en de gemoederen liepen in het stembureau af en toe hoog op. Zo was er een waarnemer van de Communistische Partij die het niet eens was met de uitslag, foto’s maakte van stembiljetten en het proces door zijn aanwezigheid erg tegenwerkte. Hij ging bijvoorbeeld in discussie met de voorzitter van het stembureau en was het niet eens met wanneer stemmen ongeldig werden verklaard. Maar uiteindelijk, na een dag van 20 uur observeren, zijn dan toch alle stemmen geteld: in ons bureau wint de pro-Europese Liberal partij.
De volgende ochtend, maandag 1 december, komen we samen met de andere waarnemers, delen we ervaringen en bekijken de voorlopige uitslagen. Het lijkt erop dat de pro-Europese partijen hun meerderheid behouden maar de pro-Russische socialistische partij lijkt de grootste te zijn geworden en de verdeeldheid in het land is dus groot.
We stellen een persbericht op over onze bevindingen: de verkiezingen waren goed georganiseerd, maar in de uitvoering is nog veel ruimte voor verbetering.
Aan het einde van de middag begint onze terugreis weer. Het aanwezig zijn als Internationale Verkiezingswaarnemer in Moldavië, heeft ons erg veel geleerd, over het land, de politiek daar, maar ook over politiek en democratie in het algemeen. Voor ons was dit een bijzondere, onvergetelijke ervaring, en zeker één die voor herhaling vatbaar is!