Studentencampagne tegen extremisme start eind maart

Het is vrijdagochtend negen uur als de eerste studenten van het project Peer 2 peer: challenging extremism de zolder van een relatief leeg universiteitsgebouw aan de Drift binnendruppelen. Hun flyer is de avond daarvoor door universiteitsdocent Beatrice de Graaf omhoog gehouden tijdens de opname van een college van de DWDD University.

Het roept de vraag op hoe ze een keer aan tafel kunnen komen bij De Wereld Draait Door om hun verhaal te doen, en ook of ze dan nog bij RTL Late Night mogen aanschuiven. Zouden beide media niet exclusiviteit willen?, wordt er hardop afgevraagd. Met hun verhaal hebben ze in ieder geval een gevoelige plek bij de media geraakt, zo concludeert student Internationale Betrekkingen Edwin van de Scheur.

Hoe voorkom je gewelddadig extremisme?
Peer 2 peer: challenging extremism is een wedstrijd van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Teams van studenten van verschillende universiteiten wordt gevraagd een oplossing te (onder)zoeken voor gewelddadig extremisme door de inzet van sociale media. De Universiteit Utrecht is de enige universiteit in Nederland die meedoet aan de uitdaging waar ruim veertig universiteiten wereldwijd aan meedoen.

De Amerikaanse overheid hoopt dat studenten een antwoord hebben op het groeiende aantal jonge mensen dat zich aangetrokken voelt tot gewelddadig extremisme. Het gaat daarbij om een wetenschappelijk onderbouwde marketingcampagne die de studenten ook daadwerkelijk gaan uitvoeren als hun conceptplan goedgekeurd wordt.

Die hands on mentaliteit die de betrokken studenten ook écht de kans geeft om hun concept tot uitvoer te brengen, sprak docent Geschiedenis en Internationale Betrekkingen Jacco Pekelder aan toen hij door de Amerikanen werd benaderd om het project te begeleiden. “Je kunt je wel heel lang blindstaren op de perfecte oplossing voor gewelddadig extremisme, maar je moet iets niet kapot onderzoeken als excuus om op je handen te blijven zitten.”

Studenten in de rij om mee te werken aan ‘t project
Voor veel van de betrokken studenten was dat ook de reden om zich op te geven voor het project waar ze studiepunten voor krijgen. “Het is een actueel onderwerp waar je op wetenschappelijk vlak vaak mee bezig bent in colleges”, klinkt het tijdens het groepsgesprek op vrijdagochtend, “maar dan ben je altijd onderzoekend bezig. Je leest dan iets en daar stopt het. Nu krijg je de kans om zelf bij te dragen aan de volgende stap en oplossend te denken.”

De interne stage – zoals het project wordt gezien – was dan ook populair onder de Utrechtse studenten van Pekelder. Voor de 21 beschikbare plekken kreeg hij ruim vijftig aanmeldingen. Uiteindelijk heeft bij de selectie rekening gehouden met een diversiteit van studierichtingen. Zo bestaat het team onder andere uit studenten Internationale Betrekkingen, Rechten en Geschiedenis. De religieuze diversiteit is wat minder breed, maar volgens de groep is er allerminst sprake van eenstemmigheid. Er zijn heftige discussies, vertelt Pekelder lachend.

Het conceptplan van de Utrechtse studenten ligt een kleine anderhalve maand na de start van het project klaar om naar Amerika verzonden te worden. De bedachte campagne heet Dare to be grey. De studenten willen in de huidige discussies over onder andere vluchtelingen en gewelddadig extremisme, de ruimte in de media opeisen die nu vaak wordt ingenomen door de “schreeuwende minderheid”. Ze willen de zwart-witdenkers (bijvoorbeeld: vluchtelingen zijn wel of niet welkom) vervangen door “grijze geluiden”: persoonlijke verhalen van mensen die het “grijze midden” vertegenwoordigen en met een genuanceerd standpunt komen waardoor de scheiding tussen voor- en tegenstanders vervaagt.

Het toverwoord daarbij is dus nuance. Mensen hoeven niet 50 procent zwart en 50 procent wit te zijn, maar kunnen bijvoorbeeld ook lichtzwart zijn. Om de grijze geluiden de wereld in te sturen, lanceren de studenten op 25 maart een platform met daarop onder meer een serie van videoverhalen onder de kop “vijftig kleuren grijs”.

Voor de niet geradicaliseerden
Dare to be grey is niet bedoeld om jongeren die al geradicaliseerd zijn op andere gedachten te brengen, maar richt zich op jongeren die mogelijk in de toekomst zouden kunnen radicaliseren. Als het grijze midden haar stem vindt, normaliseert het debat en ontstaat er ruimte voor nuance en diversiteit, hopen de studenten. En dat heeft uiteindelijk ook invloed op de jongeren die anders misschien zouden radicaliseren.

De studenten hebben hun theorie gebaseerd op literatuuronderzoek en gesprekken met experts. De conclusie die ze daaruit hebben getrokken is dat radicalisering het resultaat is van maatschappelijke betrokkenheid en de drang om absolute oplossingen te vinden voor problemen in de wereld. “ISIS heeft een aantrekkingskracht op jongeren omdat het hen beiden biedt.”

Hoewel de studenten niet met jongeren hebben gesproken, hopen de studenten met de campagne te laten zien dat je ook op andere wijze iets kan betekenen en dat het niet erg is om geen absolute oplossingen te hebben. Onzekerheid over het vinden van je plek in de wereld moet iets heldhaftigs worden en vrijwilligerswerk in een asielzoekerscentrum een alternatief voor uitreizen naar Syrië.

Daarnaast hopen de studenten jongeren te laten inzien dat je niet zwart of wit hoeft te zijn als je om een statement wordt gevraagd. “Wij willen laten zien dat je ook grijs kunt zijn.” Volgens de Utrechtse studenten is grijs namelijk de derde optie die vaak over het hoofd wordt gezien in debatten. “We hopen jongeren te laten zien dat zwart-witdenken geen reëel beeld van de samenleving biedt, omdat de midden-denkers met veel meer zijn dan de mensen die aan de zijlijn staan te schreeuwen”, aldus student Internationale Betrekkingen Jorrit Steehouder.

Wat de teams van andere universiteiten voor concepten hebben bedacht, zeggen de Utrechtse studenten niet te weten, maar aan de hand van de statistieken van hun facebookpagina kunnen ze wel zien dat er over de hele wereld met nieuwsgierige ogen naar hun project wordt gekeken.

Op 25 maart vindt de officiële lancering van #DareToBeGrey plaats. Dan zullen de eerste vijf videoverhalen van het grijze geluid te bekijken zijn.