Studentenorkest Nesko knalt dit jaar weer met klassieke noten
In het weiland, tussen de grazende koeien en springende lammetjes, klinkt zachte muziek. Het komt uit het pittoreske dorpje Idskenhuizen waar maandag de repetitieweek van het Nederlands Studenten Kamerorkest begon. DUB ging naar Friesland om een repetitiedag bij te wonen.
Bij het naderen van het clubhuis van zeilschool Neptunes komen de klassieke klanken van violen je tegemoet. Tijdens het oplopen van de houten krakende trap, wordt de muziek steeds luider. Boven is de met een gewelf plafond overkapte ruimte gevuld met robuuste houten banken en tafels. In het midden zitten acht studenten bij elkaar met muziekstandaards voor hun neus. Eén van de violisten, Alicia, geeft korte instructies: ‘Blijf in positie’, ‘niet die snaar te hard raken’. Ze stoppen even, overleggen met elkaar en spelen vervolgens weer verder. De violisten oefenen een partij van Prokofjev. Eén van de stukken dat het orkest zal gaan spelen tijdens zijn concertenreeks.
Elk jaar geeft het Nederlands Studenten Kamerorkest (Nesko) een reeks concerten door het land. Het was nog maar de vraag of het Nesko dit jaar kon spelen door de bezuinigingen van Halbe Zijlstra, staatssecretaris Onderwijs en Cultuur, maar het orkest redde het met hulp van sponsoren. Het Nesko staat er met volle overtuiging; veertig studenten groot afkomstig van verschillende Nederlandse universiteiten en hogescholen. Dit jaar houdt het Nesko voor de 48ste keer een tournee door het land.
Het Nesko is een gerenommeerd projectorkest en wordt elk jaar samengesteld door middel van audities. Zij komen niet, zoals de meeste orkesten, elke week bij elkaar maar slechts een enkele keer. Het eerste contact werd gelegd tijdens een weekend. Hier leerden de studenten elkaar kennen en kregen zij de muziekstukken te horen die ze deze tournee gaan spelen. Het tweede moment is tijdens deze intensieve repetitieweek in Friesland.
Muzikale studenten trappen ook een balletje
Ook de andere musici repeteren vandaag in kleine groepjes. Het zijn de drie contra-bassisten, de vier cello-spelers, de tweede groep violisten en het groepje studenten met de altviolen. In een kleine ruimte in het Dorpshuis zitten de heren van de contrabas. “Sorry”, zegt één van de hen. Hij raakte de verkeerde snaar. Emil, de aanvoerder van de contrabassen, telt opnieuw af: “1, 2 …” Het zware geluid van het gigantische snaarinstrument dringt diep door in je lijf.
Het orkest bestaat ook nog uit blazers. Onder leiding van dirigente Ali Groen repeteren zij op de verschillende partijen die ze tijdens de concerten ten gehore zullen brengen. Vol enthousiasme leidt de dirigente haar studenten door de moeilijke passages.
De blazers zitten niet in het clubhuis van Neptunes, maar vullen net als de bassisten het plaatselijke Dorpshuis met hun muziek. Groen staat op van haar kruk en zet haar woorden kracht bij door met ferme armslagen de muzieknoten aan te duiden. De studenten volgen trouw haar instructies; soms verschijnt er bij één van hen een zweetdruppeltje op het voorhoofd. Opperste concentratie is vereist!
Tijdens de lunch zijn de studenten gewoon even student. Er wordt een boterhammetje met kaas naar binnen gewerkt, een balletje getrapt, over gegooid met een frisbee of simpelweg genoten van het middagzonnetje. De omgeving leent zich prima voor ontspanning en de muzikanten genieten ook volop. Het is vijfde keer dat het Nesko in Idskenhuizen vertoeft. Een enkeling leert nog snel een tentamen. “Ik heb de tiende een tentamen Spaans in Rotterdam. Ik moet deze vervoegingen nog even goed leren”, zegt cello-speler Joachim. Tiara, tweede violiste, zit zuchtend achter haar laptop. “Ik moet nog van alles regelen” en ze tikt gedreven op het toetsenbord. Alle muzikanten hebben iets moeten regelen met hun opleiding om mee te kunnen met het Nesko. De repetitieweek is intensief, met lange dagen, maar dat deert de studenten verder niet. “Het is ontzettend leuk met zijn allen, net als het repeteren zelf”, zegt één van de violisten terwijl ze de borden afhaalt van de tafels.
Cultuurfondsen hebben hoop te verduren
Het Nederlands Studenten Kamerorkest werd in 1964 opgericht door leden van het grotere Nederlands Studentenorkest (NSO). De studenten wilden graag musiceren in een kleinere samenstelling. Sindsdien speelt het Nesko elk jaar een klassieke concertenreeks.
Dit jaar kwamen alle studentenorkesten in zwaar weer terecht. Zijlstra kondigde vorig jaar aan te gaan bezuinigen op deze orkesten. Vorig jaar begonnen de problemen rond de financiering van het projectorkest, zegt bestuursvoorzitter van het Nesko en violiste Rozemond Zigterman.
Rozemond gaat zitten op één van de bankjes voor de zeilschool. Een kleine zucht ontsnapt haar lippen. Op de achtergrond liggen de zeilbootjes in het water te dobberen. “Afgelopen jaar zat ik in het bestuur van Nesko. Destijds als penningsmeester. Het was toen al moeilijk om de financiën rond te krijgen, omdat Zijlstra de bezuinigingen doorvoerde.”
Ze legt uit dat de studentenorkesten nooit direct gefinancierd worden uit het potje van de Rijksoverheid. “Elk jaar moeten we zelf fondsen aanschrijven, zoals het Fonds voor Cultuurparticipatie. Zij sponsoren toch wel het grootste bedrag. Daarnaast krijgen we subsidies van bijvoorbeeld universiteiten. Het probleem is dat fondsen nu minder geld krijgen van Zijlstra, maar des te meer aanvragen uit alle cultuurhoeken.” Om Nesko te kunnen voortzetten heeft het bestuur van het studentenorkest dit jaar sponsors gezocht. “Zij krijgen bijvoorbeeld advertenties in ons programmaboekje of een banner op de website.”
‘Nesko moet volgend jaar ook door’
Na de lunchbreak gaan alle strijkers samen repeteren onder leiding van dirigent Frank Zielhorst. De tafels worden in het clubhuis aan de kant geschoven, want er zitten nu geen acht maar vijfentwintig studenten in het zaaltje. Het is een drukte van jewelste. Sommigen stemmen hun strijkinstrument. Dirigent Zielhorst neemt plaats op zijn kruk en begint met dirigeren. De jongeren spelen vol passie het stuk Zomerdag van Prokofjev. De aanwijzingen van Zielhorst worden keurig opgevolgd. Een enkele keer voorziet hij de musici van stevig commentaar, maar steeds met een glimlach. Zielhorst en Groen zijn maar twee dagen aanwezig op de repetitieweek. Dat zijn de momenten dat zij de honneurs waarnemen voor dirigent Arjan Tien, die dan afwezig is. Voor Tien is dit het eerste jaar dat hij dirigeert bij het Nesko.
Zonder sponsors was de kans klein dat het Nesko deze week in Friesland zou vertoeven. “Dit jaar zouden we het misschien net redden om de concertenreeks te organiseren, maar de toekomst is nog één groot vraagteken”, zegt Rozemond. Ook over het animo van bestuursleden, twijfelt de voorzitter. “Ik merk nu al dat studenten onder druk staan. Wanneer de studie in het geding komt, zullen zij waarschijnlijk stoppen. De langstudeerboete heeft daar vast mee te maken, maar ook de bestuursambitie van leden is een belangrijk punt”, geeft ze aan. Ze rekent er wel op dat Nesko volgend jaar nog bestaat. Dat baseert ze vooral op haar idee over de nieuwe bestuursvoorzitter. Met een glimlach: “Ik ga uit van de kracht en ervaring van mijn opvolger. Ik ben blij dat ik dat stokje kan overdragen en de zorg over de financiën op een afstandje kan meemaken”, zegt Rozemond.
Prokofjev’ eerste symfonie
Het avonduur nadert en de repetities van vanmiddag lopen langzaam op haar eind. In de tussentijd komt het oud-bestuur van Nesko binnen wandelen. Zij verzorgen vanavond het diner. “Een vaste traditie”, vertelt één van hen. Ze groeten de groep strijkinstrumentenspelers en duiken met zijn vieren de keuken in. Tassen vol boodschappen worden uitgeladen. “Ik ga nu nog even mijn make-up bijwerken!”, roept het blonde meisje van het oud-bestuur naar de mannen. Tijdens het diner zitten ook dirigent Arjan Tien en de klarinetspeelster Maria du Toit aan tafel. De laatstgenoemde is dit jaar de solist voor het Nesko en zij zal tijdens de concerten de partij van Mozart ten gehore brengen. Ze is vanuit Kaapstad speciaal naar Nederland gekomen voor het studentenorkest.
Na de kikkererwtensoep met Turks brood, maken de musici zich op voor de grote repetitie met het hele orkest om half acht die avond. Van vermoeidheid is nog niets te zien bij de studenten. “Ik voel het wel een beetje in mijn pols, omdat je nu zo lang achter elkaar speelt”, zegt Jorien, altvioliste. Het Dorpshuis is nog bezet en het Nesko kan er nog niet in. “Die elastieken zijn nog bezig”, roept er één lacherig, terwijl de groep staat te springen om richting de repetitie te gaan.
Dan mogen ze eindelijk. Iedereen zet de stoelen klaar, de muziekstandaards neer, slaat de boekjes open op de juiste pagina en kijkt vol verwachting naar de dirigent. “Ik heb gehoord dat jullie een vruchtbare dag hebben gehad. Mijn verwachtingen zijn hoog”, lacht hij de jongeren toe. De musici spelen de eerste symfonie van Prokofjev. De indringende klanken van de strijk- en blaasinstrumenten weergalmen in de ruimte. Tien geeft aanwijzingen: “Zoek de fraseringen op binnen de fragmenten”, en wijst vervolgens de aparte groepen aan om een bepaald deel te spelen. “Het is een beetje truttig, te calvinistisch”, roept de dirigent waarop de musici weer opnieuw een stukje spelen.
En dan nu een feestje!
De lange repetitiedag loopt op zijn eind. Ook jullie DUB-verslaggever staat op het punt van vertrekken en zal het dagelijkse feestje missen waarmee de studenten de repetitiedag afsluiten. “Het Nesko is heel verrijkend voor studenten,” zegt Rozemond. “Het is niet alleen maar een vrijetijdsbesteding. Dat heb je hier wel gezien. We repeteren de hele dag en drinken niet alleen maar bier. Hier zitten studenten uit het hele land met ieder een andere achtergrond. Het Nesko moet blijven bestaan en niet financieel worden beknopt”, besluit de bestuursvoorzitter.
De Nesko-leden gaan genieten van hun vrije avond. Tot zondag repeteren zij nog in het Friese dorpje. Maandag (Tweede Paasdag) start hun concertreeks in Sneek. Op 14 april komt het Nesko in de Utrechtse Geertekerk.
Wil jij daar graag bij zijn? Mail dan de redactie, want wij verloten twee keer twee kaarten! Sneak preview horen van de repetitie? Luister hier het audio-fragment!