Studieschuld: wat als de rente stijgt? Dít is wat je moet weten

Let op, geld lenen kost geld! Maar voor studenten met een studieschuld ging die waarschuwing niet op. De laatste jaren was de rente nul procent. Leende je tienduizend euro, dan moest je tienduizend euro terugbetalen, en geen cent meer.

Wat is rente ook alweer?
Sommige mensen zijn het vergeten, maar normaal gesproken moet je betalen voor een schuld. Dan leen je bijvoorbeeld tienduizend euro en betaal je door de jaren heen elf-, twaalf- of dertienduizend euro terug. Omgekeerd kun je bij de bank rente op je spaargeld krijgen.

De rente op studieschulden is dus nul euro.
Ja, sinds 2017.

Kunnen ze dat niet zo houden?
De politiek heeft de rente gekoppeld aan de rente die Nederland betaalt op staatsleningen. Hoe meer Nederland moet betalen voor een lening, hoe meer ook de student aan rente kwijt is.

Maar die rente is altijd laag, toch?
Niet altijd. Dertig jaar geleden was de rente op studieleningen 9,49 procent en in 2008 was het tarief 3,58 procent. Dus het kan hard gaan. Maar lenen bij DUO is goedkoper dan lenen bij een bank.

Wanneer past DUO mijn rente aan?
Voor oud-studenten staat de rente vijf jaar vast. Dus als DUO vorig jaar jouw rente heeft bepaald op nul procent, dan blijft dat nog een poosje nul procent, wat er ook in de wereld gebeurt.

Negatieve rente! Dat bestaat ook nog.
Ja, de afgelopen jaren kreeg Nederland geld toe op leningen. Mensen betaalden dus geld om geld aan Nederland te mógen lenen. Maar de rente op studieschulden is nooit lager dan nul procent.

Hoe bepaalt DUO het tarief?
Dat is gekoppeld aan de 5-jarige staatsleningen. De vraag is steeds: wat heeft de staat afgelopen jaar gemiddeld aan rente betaald op deze leningen? Deze rente kwam in februari voor het eerst even boven de nul en is de afgelopen drie maanden gestegen naar 1,3 procent.

Geef eens een rekenvoorbeeld.
Oké, let op. DUO rekent altijd van oktober tot oktober. Stel, de rente stijgt dat jaar in een kaarsrechte lijn van nul naar zes procent, dan is de rente gemiddeld drie procent. Afgelopen oktober stond de rente overigens een half procent onder nul.

Een paar jaar geleden protesteerden studenten tegen hogere rente op studieleningen. Hoe zat dat ook alweer?
Dan moeten we even terug in de tijd. Vroeger moesten studenten binnen vijftien jaar hun schuld aflossen, maar met de komst van het leenstelsel werd die periode verlengd naar 35 jaar. Met aanloop en jokerjaren erbij kun je zomaar 42 jaar bezig zijn voordat je klaar bent met terugbetalen. Hoort daar dan geen andere rente bij, dacht de toenmalige coalitie.

Dat klinkt onheilspellend.
Het vorige kabinet wilde het tarief van de rente op tienjarige staatsleningen gaan hanteren. Het gemiddelde maandbedrag zou naar schatting van 70 naar 82 euro stijgen en studenten zouden dan vijfduizend euro extra rente betalen. Zo kon de overheid op termijn 226 miljoen euro besparen.

En toen gingen studenten protesteren.
Ja, het leenstelsel was toch al niet populair. Ook in de politiek was er veel weerstand tegen deze renteverhoging via de tienjaarsleningen. Het plan is uiteindelijk in de Eerste Kamer gestrand.

Kunnen de senatoren de huidige rentestijging ook even tegenhouden?
Zo werkt dat niet, want deze stijging komt niet door een nieuwe wet. Dan valt er voor de Eerste Kamer niets tegen te houden.

En wil het kabinet er dan niets aan doen?
Vermoedelijk niet. In september 2023 komt de basisbeurs terug en het lijkt erop dat het kabinet zichzelf al gul genoeg vindt voor studenten.