UAF: 'Neem vluchtelingstudenten een assessment af bij de toelating'

Voor vluchtelingen is het vaak lastig om hun studie of beroep waarvoor ze gestudeerd hebben, weer op te pakken in Nederland. Soms moeten ze eerst aanvullende vakken volgen of erger een studie helemaal opnieuw doen. De eerste vereiste is echter het leren van de Nederlandse taal en een taalcursus Engels. En als ze eenmaal aan deze eisen voldoen en worden toegelaten tot de gewenste studie, moet er financiering komen voor studie en levensonderhoud. Tot slot moeten de gevluchte studenten culturele verschillen rondom de studie overwinnen. Studeren in Nederland met haar specifieke vorm van onderwijs dat veelal gericht is op projectmatig werken, is iets anders dan kennis van de professor reproduceren. Er zijn kortom een hoop obstakels die gevluchte studenten of mensen die weer op universitair niveau willen werken, moeten overwinnen. 

Bachelor-masterstructuur verhindert meer gemakkelijke instroom
Neem bijvoorbeeld Tagrid Ali Dinar (37). Voor ze in 2013 vanuit Soedan naar Nederland vluchtte, werkte zij al jaren als dierenarts. Toen ze de asielstatus kreeg, wilde ze graag weer aan de slag in haar vak. Maar al snel kwam ze erachter dat er maar één mogelijkheid was om haar oude beroep weer op te pakken: vele jaren opnieuw de collegebanken in. 

Dierenarts Joyce Parlevliet die verbonden is aan de opleiding Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht kent het probleem. Als lid van de faculteitsraad vraagt ze regelmatig hoe het staat met de toelating van vluchtelingstudenten tot haar opleiding. Hoe kan het dat gevluchte afgestudeerde dierenartsen zo moeilijk binnen komen bij opleidingen in de medische hoek zoals diergeneeskunde, geneeskunde en farmacie.

“In ons oude onderwijssysteem konden vluchtelingen uit bijvoorbeeld voormalig Joegoslavië wél instromen in de hogere jaren bij Diergeneeskunde. Nu kan dat niet meer omdat je voor deelname aan de master óók de bachelor Diergeneeskunde in Nederland behaald moet hebben. Wie instroomt in de bachelor kan ook maar maximaal 60 studiepunten vrijstelling krijgen. In de masterfase is er nu dus geen zijinstroom mogelijk.”  Hoewel de faculteit naar een oplossing zoekt, biedt dat voor de circa twintig gevluchte dierenartsen die zich momenteel in Nederland bevinden, voorlopig geen soelaas, zegt Parlevliet.

De Nederlandse taal is de grootste barrière
Jaarlijk beginnen circa twintig vluchtelingen met een opleiding aan de Universiteit Utrecht. Het Admissions Office van de UU verwerkt de aanmelddossiers van gevluchte studenten. Dit gaat precies volgens hetzelfde proces als waar andere studenten met een buitenlandse vooropleiding mee te maken krijgen. Ook gelden voor vluchtelingen dezelfde toelatingscriteria als voor andere kandidaten zoals taalbeheersing en vooropleiding. “Diergeneeskunde is een opleiding met een numerus fixus en is niet gemakkelijk toegankelijk voor buitenlandse studenten”, zegt Els Lemaire interim teamleider van het Admissions Office. “Juist ook vanwege de enorme belangstelling onder Nederlandse studenten en de Nederlandse taaleis.”

Albert de Voogd is hoofd studentenbegeleiding bij Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF. Het UAF heeft al zeventig jaar ervaring met de begeleiding van hoogopgeleide vluchtelingen en adviseert over passende taalschakeltrajecten, begeleidt bij de studiekeuze en vergoedt studie gerelateerde kosten. De Voogd stelt dat het leren van de Nederlandse taal de grootste barrière is. “Gemiddeld heeft een gevluchte student twee jaar nodig voordat hij of zij kan starten met een studie en dit is onder ideale omstandigheden.” Een ander obstakel is volgens De Voogd in veel gevallen de onderwijsinstelling zelf. Niet elke instelling levert maatwerk als het gaat om het erkennen van een diploma of vooropleiding. Dat heeft vaak tot gevolg dat de student zijn bachelor bijna helemaal opnieuw moet doen.

Voorselectie Nederlandse bachelors is gericht op voortgezet onderwijs
De numerus fixus als belemmering voor de toelating bij een opleiding ziet De Voogd ook. Maar hij plaatst dit in een bredere trend die geldt voor de universiteiten en eigenlijk het hele Nederlandse hoger onderwijs. “Het Nederlandse onderwijs heeft zich in de afgelopen jaren toegespitst op een homogene groep die vanuit het voortgezet onderwijs instroomt. Selecties zijn daarbij aangescherpt, omdat het onderwijs meer gericht is op rendement.” Binnen dit systeem passen gevluchte studenten niet. 

Het UAF zou dan ook graag zien dat universiteiten meer maatwerk bieden als het gaat om het toelaten van gevluchte studenten. Dat kan onder meer door de eenzijdige selectie die zich beperkt tot aanname of afwijzing, te veranderen. “Neem bij de groep gevluchte studenten een assessment af om te zien waar een achterstand zit en bied vervolgens de mogelijkheid om dit bij te spijkeren.” Universiteiten doen dit nu niet, zegt hij, omdat de kosten die daarmee gemoeid zijn, niet vergoed worden door de overheid.

Vluchtelingen een assessment aanbieden, doet ook de UU niet. Wel is er voor vluchtelingstudenten die een bèta- of biomedische opleiding willen (ver)volgen aan de universiteit een speciaal schakeljaar. Dit maakt onderdeel uit van het convenant dat de universiteit in 2016 ondertekende met de Hogeschool Utrecht en UAF. Het project is opgezet omdat het diploma uit het land van herkomst vaak niet aansluit bij de eisen die de UU stelt, zegt projectleider en studentendecaan Rianne Vink. In dit schakeljaar kunnen studenten hun taalvaardigheid en hun kennis van bètavakken bijspijkeren,. “Ook bieden we onder meer een module studievaardigheden aan. Dit omdat studenten ook moeten kunnen meekomen in een werkgroep. Om gevluchte studenten succesvol te laten zijn, koppelen we hun begeleider van het UAF aan een studieadviseur van de UU. Zo kunnen we sneller schakelen als het niet goed gaat.”

Weten hoe het met Tagrid Ali Dinar gaat? Ze koos voor de tweejarige master Epidemiologie aan de UU en hoopt deze binnenkort af te ronden. Vanzelf ging dit niet. Lees: 'Als je vlucht, neem je je lichaam mee en laat je je hart achter'