Uitreiking bachelordiploma: van dooie boel tot cap and gown

Neem Daphne. Na het behalen van haar bachelor Sociale Geografie & Planologie hoopte ze dat haar diploma-uitreiking een enigszins memorabel moment zou worden. “Ik had een feestelijke uitreiking verwacht. Een beetje zoals de diploma-uitreiking op de middelbare school, maar misschien had ik ook wel het Amerikaanse beeld hiervan in mijn hoofd.” Uiteindelijk viel de ceremonie haar vies tegen. “Er was geen docent die ik echt goed kende, de meesten had ik eigenlijk nog nooit gezien. Zij wisten ook niet echt aan wie ze het diploma gaven en dat was duidelijk te merken.”

Ook de locatie en het tijdstip liet aardig wat te wensen over, vindt ze. “Het was een zaal in de Universiteitsbibliotheek in De Uithof. Die was niet heel sfeervol. Doordat de uitreiking ook nog eens in de ochtend was, werd het al helemaal een dooie boel.” Verder was er bij haar uitreiking een indeling gemaakt op alfabetische volgorde. “Hierdoor zat ik ook nog eens met mensen die ik niet kende.”

Elke opleiding geeft zijn eigen feestje 
Voor haar gevoel was hier niet het UU-protocol  ‘Stijlvol en feestelijk afstuderen’ uit 2000 gevolgd. Hierin staat: “Voor alle afstudeerplechtigheden aan de Universiteit Utrecht geldt dat zij een stijlvol en feestelijk karakter hebben, met aandacht voor de bijzondere band tussen afgestudeerde en universiteit.” Elke opleiding krijgt wel de vrijheid om de ceremonie naar eigen inzicht vorm te geven zolang de locatie gepast en indien mogelijk stijlvol is. De groepsgrootte mag variëren tussen de twintig tot tweehonderd studenten en de opleidingen mogen zelf beslissen of de net gediplomeerden een praatje krijgen en een receptie aan het einde van de ceremonie. Nu de bacheloropleiding ook een eindstation kan zijn voor de student en een afscheid van de UU kan betekenen, is deze buluitreiking misschien wel belangrijker geworden.

Wachten en klappen bij Psychologie
Bij een grote opleiding als Psychologie is het misschien niet vreemd als het behalen van de bachelor-mijlpaal massaler en onpersoonlijker is. De onlangs afgestudeerde Charlotte kreeg haar diploma in de sfeervolle Janskerk, maar de uitreiking zelf was minder speciaal. “Ik had verwacht dat je je diploma mocht ondertekenen aan een tafel en dat ondertussen iemand een foto kon nemen, zoals dat ook op de middelbare school mogelijk was. Nu werd alleen je naam opgenoemd, schudde je een paar handen van de docenten, nam je je diploma aan en kon je weer gaan zitten. Dit alles duurde nog geen minuut. Alleen als mensen cum laude waren afgestudeerd of naar het buitenland waren geweest werd dat verteld. Het was leuker geweest als iedereen een persoonlijk woordje had gekregen. Over het bachelor-onderzoek bijvoorbeeld.” Daarnaast was voor haar duidelijk dat het grote aantal studenten dat een diploma moest krijgen, een worsteling voor de organisatie was. “Hoewel elke studierichting een eigen diploma-uitreiking had, zat ik in totaal zo’n anderhalf tot twee uur te wachten en te klappen.”

Wachten op een uitnodiging
De communicatie voorafgaand aan de uitreiking van diploma voor een bacheloropleiding verdient ook niet altijd een schoonheidsprijs. Hoewel de inmiddels afgestudeerde Devika van Natuurwetenschap & Innovatiemanagement tevreden was over de uitreiking van haar diploma, ondervond ze voorafgaand problemen. “Ik wist wel dat ik afgestudeerd was, maar ik had geen idee wanneer de diploma-uitreiking was. Op een gegeven moment dacht ik dat ze me vergeten waren. Ik had eigenlijk verwacht dat zodra je voldoet aan alle diplomaeisen je een bericht krijgt waarin ook meegedeeld wordt wanneer de uitreiking ongeveer is en omstreeks welke tijd je hier een officiële uitnodiging voor zal ontvangen. Maar de uitnodiging kreeg ik uiteindelijk drie maanden later, aan het begin van de maand waarin ook de uitreiking was.”

Persoonlijke speeches
Er zijn ook studenten die volop hebben genoten van de diploma-uitreiking. Zo kreeg Amber haar bachelor-diploma voor de academische Pabo Alpo, op een voor haar bijzondere wijze uitgereikt. “Iedereen moest een woordje voorbereiden en die in groepjes presenteren. Verder waren er persoonlijke speeches en werden we door een ander leerjaar toegezongen.” Amber vermoedt dat haar uitreiking zo persoonlijk was, doordat haar opleiding kleinschalig en hecht was.

Ook over de uitreiking bij de wat grotere en Engelstalige opleiding Economics and Business klinken positieve geluiden. Oud-student Laura: “Ik had verwacht dat de uitreiking met een heel grote groep zou zijn en erg lang zou duren, maar ze hadden ons in allemaal groepen opgesplitst. Hierdoor was er over iedereen een leuk praatje.” Verder was er ook over de aankleding nagedacht. “Het was in cap and gown, dus dat was sowieso al top. Iedereen kreeg daarnaast de tijd om op het podium even een foto te laten maken.”

Tara, secretaris bij A-Eskwadraat, was eveneens erg blij met haar diploma-uitreiking van de bachelor Wiskunde. “Mijn scriptiebegeleider had een tekstje doorgegeven aan de commissie en die werd voorgelezen tijdens de ceremonie. Daardoor werd de uitreiking best persoonlijk.” Het enige nadeel vond Tara dat twee studenten tegelijkertijd naar voren werden geroepen. “Volgens mij is dat helemaal niet veel sneller. En het is jammer voor de foto’s, want dan staat er een willekeurig persoon op, maar verder vond ik de uitreiking echt heel leuk. Ook krijgen wij als bestuur van A-Eskwadraat bij alle uitreikingen de kans oud-bestuursleden die Utrecht verlaten, toe te spreken. Ik vind het mooi dat we daar de ruimte voor krijgen, om zo onze actieve leden te bedanken.”

Zelf de website in de gaten houden
Om de keuzes van de opleidingen te begrijpen, is contact gezocht met de verschillende opleidingen. Als eerste het late tijdstip waarop Devika van Natuurwetenschap & Innovatiemanagement te horen kreeg wanneer ze haar diploma in ontvangst kon nemen. In het UU-protocol staat dat de studenten per mail of post worden bericht over het afstuderen. Per opleiding is het vervolgens verschillend hoe snel hierna de uitreiking plaatsvindt. Sommige opleidingen hebben vaste data voor de uitreiking en die staan op de facultaire website. Volgens programmaleider van de bachelor Natuurwetenschap & Innovatiemanagement Wouter Boon zijn de uitreikingsdagen van de faculteit Geowetenschappen al ver van te voren bekend en was deze informatie op de website te vinden.”

Alleen positieve reacties
Fred Toppen is coördinator van de bachelor Sociale Geografie & Planologie. Hij herkent zich niet in de klacht van Daphne die de zaal sfeerloos en de uitreiking weinig persoonlijk vond. “Tot nu toe heb ik alleen maar positieve reacties gehad”, zegt Toppen. “Tijdens de uitreiking hebben wij met elke student een interview, waarbij we ons laten inspireren door hun bachelor-thesis of informatie die zij van te voren hebben aangeleverd. Dat levert vaak geanimeerde gesprekjes op die door studenten, ouders en andere belangstellenden worden gewaardeerd. Wij verdiepen ons vooraf in de student en hebben de indruk dat die betrokkenheid overkomt.”

Volgens Toppen is het organisatorisch te ingewikkeld  om de docent bij wie de thesis is geschreven altijd bij de uitreiking aanwezig te laten zijn. Ook is het lastig om groepen in te delen op vriendengroepen, vandaar dat de opleiding de afgestudeerden op alfabetische volgorde indeelt. De kritiek op de locatie snapt hij niet. “Ik vind de Boothzaal in de UB prima.” Dat het vroege tijdstip niet lekker ligt bij Daphne is ook niet altijd te voorkomen. “Doordat wij de uitreiking in kleine sessies van vijftien tot twintig studenten doen, komt het soms voor dat de uitreikingen ‘s ochtends plaatsvinden.”

Fotomomentje
Ook voor de opleiding Psychologie is de kritiek nieuw. Onderwijsmanager Erline Rood: “We betreuren deze ervaring van Charlotte maar hebben dit nog niet eerder gehoord. We zijn een grote opleiding, jaarlijks starten er rond de vijfhonderd studenten. Vanaf dag één tot en met de uitreiking hechten wij er veel waarde aan om studenten zich thuis te laten voelen binnen onze opleiding. Wij besteden dan ook veel aandacht aan de uitreiking. De kerk wordt voor de dag mooi aangekleed. En er wordt een foto van het hele cohort bij elkaar genomen, die de studenten opgestuurd krijgen.”

In tegenstelling tot wat Charlotte vertelt, kunnen ouders volgens Rood wel een foto maken van het uitreiken van het diploma aan hun kind. Verder zegt ze dat het moeilijk is om iedere student tijdens de uitreiking persoonlijk toe te spreken. “Per sessie hebben we rond de honderd studenten. We hebben ervoor gekozen dat ze hun bul persoonlijk ontvangen en dat er bij een aantal studenten een anekdote wordt verteld. Zo duurt de uitreiking altijd maximaal een uur.”

Klein is fijn
Frans Prins, lid van het managementteam van de Alpo, bevestigt de kleinschaligheid van de academische Pabo het afstuderen heel feestelijk maakt . “Bij de Alpo blijft iedereen in hetzelfde jaar zitten. De studenten hebben onderling een sterke band. Dat maakt het gezamenlijk afstuderen extra leuk. Daarnaast waren wij de eerste academische Pabo in Nederland. Die diploma-uitreiking hebben we toen grootscheeps gevierd. Dat was de start om het elke keer zo aan te pakken.”

Marcel Boumans is onderwijsdirecteur bij ‘Gap & Gown’ Economics & Business Economics en denkt dat andere opleidingen net zo’n feest van de diploma-uitreiking kunnen maken. “Door de opdeling in sessies krijgt bij onze opleiding telkens een kleine groep het diploma. Het maakt dan niet uit hoe groot de opleiding is.” Extra bijzonder is dat voor hun uitreiking de internationale studenten en hun familie soms speciaal komen uit het buitenland. “Onze hele ceremonie is in het Engels. We moeten er wel rekening mee houden dat de meeste internationale studenten niet meer in Utrecht zijn. Toch vinden sommigen het zo leuk, dat zij toch overkomen voor deze gelegenheid.”

Erik van den Ban is als voorzitter van de examencommissie betrokken bij de uitreiking van het bachelor-diploma Wiskunde. “Het is een mijlpaal die studenten bereikt hebben, en dat proberen we ook echt tot uitdrukking te brengen bij de uitreiking.” Het naar voren komen in tweetallen kan wat hem betreft dan ook worden afgeschaft. “Eigenlijk winnen we er toch niet zoveel tijd mee. Ik kan mij goed voorstellen dat de student het leuker vindt alleen naar voren te komen.”

Feedback voor de opleidingen
Van den Ban is erg benieuwd naar de aanpak van andere opleidingen. “Je weet eigenlijk helemaal niet hoe het daar aan toe gaat. Hopelijk kunnen we allemaal profiteren van elkaars ervaringen.”

Toppen van Sociale Geografie & Planologie geeft aan dat de opleiding altijd bereid is om iets te verbeteren. “Het kan misschien nog iets feestelijker, ook in de bibliotheek.” Toch lijkt de urgentie daarvan op dit moment niet hoog. “De opmerkingen van deze student zijn het eerste en enige signaal waaruit onvrede spreekt. Al kan ik mij voorstellen dat studenten en ouders na afloop sneller langskomen om te zeggen dat ze het leuk vonden, dan dat ze het niets vonden.”

Rood van Psychologie laat tot slot weten op dit moment tevreden te zijn met de uitreiking, maar altijd open te staan voor nieuwe suggesties.

Misschien is het een idee om ook na het afstuderen de studenten een evaluatieformulier te sturen, zodat duidelijk wordt hoe feestelijk de student en zijn familie de diploma-uitreiking hebben ervaren, want dat gebeurt op dit moment niet, zegt een net afgestudeerde van Geesteswetenschappen. DUB roept daarom alle studenten op hun ervaring te delen. Goede en slechte: post je ervaring.