Utrecht: van bouwput naar nieuwe parel

1. Megafietsenstalling

Nu: waar je eerder nog van het Smakkelaarsveld naar Stationsplein Oost kon fietsen, belet nu één van de grootste Utrechtse bouwputten je de weg. Hét beeld van het moment: een aantal trotse Bob de Bouwers met geel jack en witte helm aan het werk op het hoogste punt van wat ’s wereld grootste fietsenstalling moet worden.

In 2018: Ergernissen over weesfietsen en een tekort aan fietsenstallingen zijn verleden tijd. Oefen je geheugen maar vast, want in een drie lagen diepe garage met plek voor 12.500 plaatsen moet je straks je stalen ros terugvinden. Eenmaal met je fiets herenigd, verdwaal je niet snel; via een fietspad op de middelste laag rij je snel richting station en binnenstad. Dat fietspad is in 2018 klaar; in 2016 is de eerste fase al klaar en kun je er net als 4900 anderen je fiets al stallen. Blijven hangen kan ook; in weer en wind. Het plein boven de garage, stationsplein Oost, wordt transparant overdekt en krijgt winkels, horeca en terrassen.

2. Nieuw Hoog Catharijne

Nu: Winkelgebied? ’t Is meer een zielloos en steriel gangenstelsel waar je snel weer uit wilt. Ooit was Hoog Catharijne een vooruitstrevende winkelpromenade, maar nu is het een noodzakelijk kwaad om van station naar binnenstad te lopen en vice versa. Het winkelhart van Nederland is verouderd, winkelentrees onaantrekkelijk en nu wordt er ook nog gebouwd. En je raakt er de weg kwijt. Sinds 3 augustus is de hoofdingang van Hoog Catharijne tijdelijk verplaatst naar Achter Clarenburg, totdat de oude ingang is vernieuwd. Roltrappen bij het Vredenburgplein zijn afgesloten en de looproute is veranderd. Schrale troost: er zijn hostesses om je de weg te wijzen.

In 2019/2020: alles kan in het ‘ultieme ontmoetingscentrum’ dat Nieuw Hoog Catharijne nu is. Chillen in een skybar met uitzicht op de binnenstad, vergaderen in een stadskamer, winkelen, eten, uitgaan. Er zijn markten concerten… Het is een plek om te zijn, niet om doorheen te racen. En om te wonen: boven de nieuwe entree (met twee ruime ingangen en looproutes naar Utrecht Centraal) met winkels komen 76 appartementen.

3. Megabioscoop

Nu: een gedeelte van het parkeerterrein van de Jaarbeurshal is geheimzinnig afgeschermd. De doeken met de tekst CU2030 gunnen je geen doorkijkje. Alleen als je op een paaltje gaat staan en springt (of heel lang bent) kun je zien dat het een braakliggend terrein is waar qua bouw nog weinig gebeurt. Maar daar komt snel verandering in; nu de Raad van State argumenten van verschillende partijen tegen een megabioscoop ongegrond verklaarde, kan de Belgische bioscoopketen Kinepolis gaan bouwen.

Eind 2016: Je bent in één van de grootste bioscopen van Nederland, met veertien zalen voor 3300 bioscoopbezoekers. In het aanbod zit sowieso een film van jouw gading. Ook mooi: je kunt er goed eten op een food court. Voor eens iets anders dan alleen popcorn of nacho’s met saus.

4. Utrecht Centraal

Nu: Oké, er was reden voor een feestje. Eind juli werd een nieuw deel van Utrecht Centraal gepresenteerd aan het publiek. Net als bij een verbouwing thuis, kun je maar beter elke afgeronde fase vieren. Dan gaat ’t sneller, voor je gevoel. Neemt niet weg dat de OV-terminal van Utrecht nog een jaar een bouwterrein blijft met looproutes die regelmatig wijzigen, omdat bijvoorbeeld het oude dak nog afgebroken moet worden.

Straks: Midden in de gigantische hal is in één oogopslag duidelijk hoe je je reis gaat vervolgen, of je nu met tram, bus of trein gaat. Aan beide zijden van de hal zijn voorzieningen en winkels, op het balkon komen een grand café en restaurant. Vanuit de terminal heb je zicht op de treinen. Er is sowieso veel zicht: de hal is ruim, met een groot golvend dak dat zorgt voor veel lichtinval.

5. Vredenburgknoop en Catharijnesingel  

Nu: het grootste knooppunt van de stad ligt al tijden overhoop en het is een worsteling om als fietser de overkant te bereiken. Telkens worden omleidingen veranderd en is het volstrekt onduidelijk wie er voorrang heeft. Langs de weg zie je voorzichtig waar het allemaal voor is; de contouren van een gracht worden duidelijk, maar ’t is vooralsnog niet meer dan een zandbak.

Nog dit jaar: Jaaaa! Het water is terug en menig echte Utrechter zal daar helemaal blij mee zijn. Ooit werd de Catharijnesingel gedempt, nu loopt het water al tot Tivoli Vredenburg. Schitterend uitzicht vanuit het muziekcentrum, met bruggen over het water. Het laatste stuk moet in 2019 klaar zijn en dan is de singel in ere hersteld.

6. Ledig Erf

Nu: Als fietser kun je er gewoon nog langs, maar het is als je vanaf het IBB komt wel even oppassen geblazen voor fietsverkeer dat van de Tolsteegsingel komt De Krommerijnbrug en de Looierbrug worden versterkt en de kruising Tolsteegsingel-Abstederdrijk wordt aangepast.

Half september: Weinig schokkend verschil met vroeger, los van het feit dat je met een iets geruster hart de brug over kunt. Snel naar het Ledig Erf dus, één van de mooiste terrasplekken van Utrecht.

7. Drift

Nu: Het is al stukken beter. Onlangs was het nog een survival of the fittest. Je moest je langs auto’s, fietsers en onoplettende voetgangers wurmen. Op de Drift is totaal geen ruimte voor al dat publiek. Bovendien werd de weg zeer smal door alle rijen fietsen die tegen de hekken langs het water stonden. Vlak voor het begin van het nieuwe studiejaar zijn 12 bankjes langs het water geplaatst en kwamen tegenover bioscoop City en op het Janskerkhof nieuwe fietsparkeervakken. Daarin staan echter slechts enkele stallingen. In Utrecht, waar jaarlijks duizenden fietsen worden gestolen, is het geen overbodige luxe om je fiets ergens aan vast te kunnen zetten. Je ros vastzetten aan de gracht is vanaf vandaag 10 augustus verboden.

Vanaf 31 augustus: Minder ergernissen op de Drift! Fietsen mogen er niet geparkeerd worden en het duurt niet lang meer voor er een verbod op autoverkeer geldt. Je kunt je fiets naast de genoemde parkeervakken straks ook kwijt in de fietsenstalling van de UB aan de Keizerstraat.

8. Heidelberglaan

Nu: Opletten! Nog dit jaar gaat de Heidelberglaan op de schop om ruimte te maken voor de Uithoftram. Bussen gaan het fietspad op, fietsers en voetgangers worden omgeleid via de Cambridge- en de Leuvenlaan.

2018: Bij de vierde stad van Nederland horen meer trams. En ’t is toch veel relaxter en sneller om naar de universiteit te gaan dan met de bus? Bus 12 is inmiddels verleden tijd, dagelijks gaan zo’n 45.000 mensen van Utrecht CS met de tram naar De Uithof.

Waarom neemt Utrecht alles tegelijkertijd op de schop?

Utrecht lijkt jarenlang een grote bouwput. De één na de andere verkeersomleiding maakt dat het nooit een stad is die af is en waar de bewoners dus in volle glorie van kunnen genieten. Waarom?

"Omdat procedures langer duren dan de veelal iets te optimistische beleidsmakers denken'', verklaart Utrechtkenner en oud-gemeenteraadslid Vincent Oldenborg. Zo begon de ontwikkeling van TivoliVredenburg (vijf jaar later opgeleverd dan gepland) al met tegenslag, omdat er ‘een paar kraaien’ in te kappen bomen zaten. Tegen plannen gaan mensen in beroep tot aan de Raad van State en als die ze gelijk geeft, moet een gemeente plannen aanpassen. Soms kun je belemmeringen echt niet voorzien, weet Oldenborg. Zo werden bij de bouw van parkeergarage Vredenburg restanten van kasteel Vredenburg ontdekt. En omdat van uitstel liever geen afstel mag komen, schuiven projecten dan in elkaar en lijkt het veel tegelijk. Als er dan ook nog plannen veranderen, wordt het helemaal ingewikkeld. Oldenborg: "Een plan voor een nieuwe Uithofbusbaan, werd een Uithoftramlijn. Dat maakte werkzaamheden aan het stationsgebied intensiever.” In afwachting van een nieuwe busbaan (en later tramlijn) bleef bus 12 jarenlang over het Ledig Erf rijden. “Met al die belasting is het logisch dat daar dan een keer wegonderhoud moet plaatsvinden", vindt Oldenborg. Weer een bouwput erbij.

Uitstel van het ene project kan een ander stilstaand project juist aanzwengelen, aldus de voormalig politicus van Leefbaar Utrecht. Vertraging van plannen voor de megabioscoop en verdere ontwikkeling van het Jaarbeursterrein, kan de ontwikkeling van de Merwedezone (met 350 studentenwoningen) een boost geven. Oldenborg: "Want dan is het misschien handiger om er één integraal project van te maken." Dat Utrecht ooit af zal zijn, en zonder bouwputten te bewonderen, is een utopie. "Maar in 2018 zijn veel bouwputten verdwenen, want dan is de grootste bulk aan de oostkant van het station gereed", zegt Oldenborg. En kun je dus zonder al te veel omwegen echt gaan genieten van de (nieuwe) parels van de Domstad.