‘Veel studenten keren zich af van de overheid, terwijl jonge ambtenaren het verschil kunnen maken’

Een grijze man zit op een kantoortje achter zijn pc en staart uit het raam. Zijn bureau is ietwat stoffig, de cijfers op de knoppen van de vaste telefoon zijn weggevaagd en geel uitgeslagen papieren puilen uit zijn archiefkast. Collega’s staan bij de koffieautomaat te praten over de voetbalwedstrijd van gisteren. 

Veel UU-studenten zien nog steeds dit stereotype voor zich als ze denken aan ambtenaren, zegt alumnus Floortje Jorna. “Tijdens mijn studie bij Bestuur- & Organisatiewetenschap merkte ik dat er veel negatieve ideeën zijn over de publieke sector.” Janneke Jansink die eveneens bij B&O studeerde, vult aan: 

“En als bestuurskundestudenten al niet enthousiast zijn, hoe zullen andere studenten hier dan wel niet over denken?”Floortje: “Hier moest ik iets mee doen, vond ik.”

In maart 2022 richtte Floortje samen met nog vijf andere studenten onder wie Janneke, de stichting Plein Publiek op. De stichting organiseert evenementen waarbij studenten en jonge ambtenaren samenkomen. Zo proberen zij het imago van de publieke sector te veranderen. “Er zitten daar zoveel ambitieuze starters; die kunnen zichzelf laten zien en aantonen dat het ook leuk is om daar te werken.” 

Om te werken bij de overheid hoef je geen bestuurskunde te hebben gestudeerd, zegt het bestuur dat ook uit meer dan alleen B&O-studenten bestaat. “Studenten uit alle studierichtingen kunnen bij de overheid hun kennis inzetten. Je kunt er ook werken als communicatiedeskundige, data-analist of strategisch adviseur. Als antropoloog kan je bijvoorbeeld onderzoeken hoe bewoners van een wijk beter samen kunnen leven.” De stichting onderhoudt daarom contact met verschillende organisaties en studieverenigingen. “We zijn er om te netwerken en krachten te bundelen”, vertelt Floortje.

Imagoprobleem
Wie naar de cijfers kijkt, ziet ook dat er weinig jonge mensen bij de overheid werken. In het jaarverslag van de Rijksoverheid over het jaar 2021 staat dat 1 op de 10 werknemers jonger is dan 30 jaar. Dat zijn relatief weinig starters, terwijl gemiddeld in werkend Nederland zo’n 3 op de 10 werknemers onder de 30 zijn. 

Behalve dat de overheid te maken heeft met een hardnekkige stereotypering, is het imago van de overheid de afgelopen jaren verslechterd door bijvoorbeeld de toeslagenaffaire. “De laatste tijd komt de overheid slecht in het nieuws, dus ze heeft nog extra stappen te zetten om zichzelf aantrekkelijk te maken.” Plein Publiek denkt dat de overheid dat ook moet doen om jonge starters te werven.

Commerciële bedrijven, zo zien de oud-studenten, profileren zich tijdens carrièredagen veel aantrekkelijker dan overheden. “Dit soort bedrijven heeft een goede recruitment of HR-afdeling en laat zich zien op arbeidsoriëntatiemarkten. Ze organiseren als kers op de taart vaak ook veel borrels of een ski-reis voor hun werknemers. Als je dan kan kiezen tussen een vlotte organisatie, of een organisatie die saai oogt en kampt met negatieve stereotypering, kiezen studenten liever voor een detacherings- of consultancybedrijf.”

En dat is zonde, vindt bestuurslid Iris Schrameyer die met haar master Bestuurs- & Organisatiewetenschap bezig is. “Jonge ambtenaren zijn hard nodig. Als er geen jonge visies zijn, blijft het beleid ook hetzelfde. Veel studenten keren zich dan af van de overheid, terwijl jonge ambtenaren bij de overheid juist het verschil kunnen maken. Zeker voor kwesties die voor hen belangrijk zijn, zoals de woningcrisis.”

Stichting runnen
Naast het besturen van de stichting, studeert Iris nog en werken Janneke en Floortje als onderzoeker en adviseur bij een commercieel bureau dat werkt voor het publieke domein. Floortje: “Ik ben er gaan werken na mijn stage. De keuze om daar stage te lopen, kwam mede tot stand door de negatieve stereotypes over overheidswerk. Daarnaast had ik tijdens mijn studie weinig zicht op carrièremogelijkheden bij de overheid. Dat was ook een belangrijke reden om Plein Publiek op te richten

Hoewel Janneke en Floortje zelf dus geen ambtenaar zijn, zijn ze blij dat ze met hun werk veel kunnen betekenen voor overheden. “Ik kan me niet voorstellen dat ik me bezighoud met de verkoop van tandpasta. Ik onderzoek liever hoe we kansengelijkheid in het onderwijs vergroten of hoe bewoners te enthousiasmeren zijn voor de klimaattransitie”, aldus Floortje. 

Ze leert ook veel over het bestuurswerk. Zo kost het, zeker naast werk of studie, best wat tijd: “Uiteindelijk houden we rekening met de capaciteit van iedereen. Het is deel van de leerervaring dat je dit met elkaar doet, ondanks verschillende agenda’s”. Ook inhoudelijk is ze een stuk wijzer geworden: “Door Plein Publiek weet ik nu meer over wat overheidswerk inhoudt. In een ideale wereld werk ik in de toekomst wel bij de overheid”, zegt Floortje.

Het bestuur kent ook financiële uitdagingen. “Het opzetten van een stichting en de bijbehorende activiteiten kosten veel geld, maar je leert hoe je hieraan kan komen en welke stappen je moet ondernemen.” De stichting krijgt in sommige gevallen vrijwillige financiële bijdragen van organisaties waarmee ze samenwerkt. Daarnaast heeft Plein Publiek een bijdrage ontvangen vanuit het Utrechts Universiteitsfonds. 

Het volgende evenement hoopt het bestuur in het voorjaar te kunnen organiseren. Het zal waarschijnlijk staan in het teken van veiligheid. “Gasten van bijvoorbeeld de Fiod, de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid en de marechaussee zullen vertellen over hun werk en interactieve sessies hosten. We willen een open sfeer creëren waarbij alles gevraagd kan worden”, vertelt Iris.