Vergeet Shazam, Chordify is hier - gemaakt door een UU’er

De volgende online revolutie op muziekgebied komt uit Utrecht en luistert naar de naam Chordify. Deze muziekdienst is voortgekomen uit promotieonderzoek van UU’er Bas de Haas (34): karaoke, maar dan voor mensen die een instrument bespelen.

Bas de Haas is postdoc bij de divisie Interaction Technology van het departement Informatica. Met zijn collega’s van het Musiva-project werkt hij aan een computermodel dat onderzoek mogelijk maakt naar de gelijkenissen tussen verschillende stukken muziek. Dit model zag het levenslicht tijdens het promotietraject van De Haas.

Naast de tal van wetenschappelijke toepassingen die het mogelijk maakt, vormt het ook de basis voor een computerprogramma dat miljoenen mensen op een nieuwe manier van muziek laat genieten. Chordify ‘akkoordificeert’ in een oogwenk elk liedje van Youtube, Deezer of Soundcloud. Op de website en later dit jaar met de mobiele app, kun je op een karaoke-achtige manier meespelen met je favoriete nummers. Een schoolvoorbeeld van wetenschapsvalorisatie.

Hoe weet Chordify uit welke akkoorden een muziekstuk bestaat?
“Het programma gebruikt een algoritme dat alle muziek eerst in stukjes hakt. Per stukje bekijkt het welke toonhoogtes erin voorkomen. Deze worden platgeslagen zodat alles binnen een octaaf valt. Voor elke beat heb je dan een aantal kandidaten voor het juiste akkoord. Tijdens mijn promotie heb ik een model ontwikkeld dat bepaalt of bijvoorbeeld een G- of een E-mineur het meest waarschijnlijke akkoord is. Uiteindelijk krijg je zo een compleet akkoordenschema.”

Hoe is dit initiatief vanuit jouw promotieonderzoek ontstaan?
“Automatische akkoordherkenning is een probleem waar al een tijd aan wordt gewerkt, maar waar buiten de academische muren weinig mee werd gedaan. Ik besloot een team bij elkaar te brengen met grafisch ontwerpers en websitebouwers. We maakten een mooie interface om de automatische akkoordherkenning heen. Dit bleek een gat in de markt en laat mooi zien wat je met onderzoek in de praktijk kunt doen.”

Hoe borduur je als postdoc voort op het promotieonderzoek?
“De heilige graal binnen mijn vakgebied is het ontwikkelen van een zoekmachine voor muziek. Akkoordherkenning is nog maar een eerste stap in die richting. We willen de inhoudelijke kenmerken van muziek zo goed vangen in computertaal dat je muziek op basis van ritme of akkoorden kunt terugvinden en er objectieve uitspraken over kunt doen. Door te kijken naar variatie in ritme, melodie of de klankkleur, kun je bepalen welke muziek op elkaar lijkt of niet. Zo kun je grote collecties clusteren.

“We hebben bijvoorbeeld de muziekstijl ragtime onderzocht. Uit bestudering van meer dan 15.000 liedjes bleek dat ragtime begin 20ste eeuw een ritmische verandering doormaakte. Met algoritmen kun je dus muziek duiden. Maar voor de heilige graal is nog behoorlijk wat werk aan de winkel.”

Wat onderscheidt Chordify van andere websites met akkoorden?
“Het programma werkt razendsnel. Als Taylor Swift morgen een nieuw liedje uitbrengt, dan hebben we drie tellen later de akkoorden. Daarnaast hebben we een unieke interface. Nergens kun je op zo’n intuïtieve manier met de audio mee spelen. Ook zie je hoe je het akkoord moet spelen, of het nou op een piano, een ukelele of een gitaar is. Dit noemen we simplexity: ingewikkelde technologie in een eenvoudig jasje.”

Patenten
Ik geloof niet in het huidige systeem van patenten op wetenschappelijke vindingen. Ik weet dat de wereld tegenwoordig zo draait, maar wat mij betreft moet wetenschap open zijn, niet dichtgetimmerd. In de farmacie ligt het wellicht anders, maar bij ons is het veel mooier als iedereen alles opengooit. Dit geldt voor wetenschappelijke tijdschriften, maar ook voor onszelf - mocht iemand een Chordify 2 maken bijvoorbeeld. Als ze het beter kunnen, laat ze het dan ook maar beter doen. Je moet geen angsthaas zijn, maar harder rennen als iemand anders het beter doet.

Hoe succesvol is de dienst?
“We hebben ongeveer 1,5 miljoen unieke gebruikers per maand, meer dan 200.000 geregistreerde gebruikers en meer dan 2 miljoen in akkoorden omgezette nummers.” Grijnst: “En dat allemaal met een marketingbudget van 95 euro. Via persberichten hebben we de website onder de aandacht gebracht, maar het meeste verkeer komt simpelweg van mensen die op internet naar akkoorden zoeken. Toen het nummer Get Lucky van Daft Punk uitkwam, hadden wij als één van de eersten de akkoorden. Via Google kwam je gelijk bij ons uit, wat een duidelijke piek in bezoekersaantallen opleverde.”

Je kunt als gebruiker sinds kort de akkoorden aanpassen die het zoekresultaat geeft. Wat levert dit wetenschappelijk op?
“Het verbetert niet alleen de representatie van het specifieke nummer, maar ook het onderliggende algoritme. Dit is een kwestie van statistiek. Het algoritme gaat uit van wat natuurlijk klinkt voor het menselijk gehoor. Zo is na een G een C logischer dan een Cis-mineur. Maar soms klopt dit niet. Voor jazz kunnen andere regels gelden dan voor rock. Met grote aantallen aanpassingen van gebruikers kunnen we het algoritme trainen om in specifieke omstandigheden andere keuzes te maken.”

Haalt een statistische en programmeursblik op muziek de romantiek er niet vanaf?
Lacht: “Meer mensen vragen me dat, maar ik vind echt van niet. We zullen muziek nooit helemaal kunnen formaliseren. Het blijft spannend en ongrijpbaar. Ik vind het zelfs leuker wanneer je snapt hoe het werkt. Het toffe aan Chordify is dat de achterliggende wetenschap interessante vragen helpt beantwoorden, maar dat het ook miljoenen mensen plezier geeft. Bovendien, als wetenschapper is het normaal het hoogst haalbare dat mensen je artikel lezen of citeren. Maar de waardering die je krijgt voor een initiatief als Chordify is van een andere orde. Dat maakt het ontzettend leuk.”

Worden jullie hier miljonair van?
“We kunnen er nog niet van leven. De omzet van Chordify komt vooral van premiumabonnementen waarmee je onder andere akkoorden kunt veranderen van toonsoort en een muziekbibliotheek kunt bijhouden. Een groot deel investeren we weer in het bedrijf. Het is een enorme uitdaging om miljoenen mensen van Chordify gebruik te laten maken en te zorgen dat alles altijd werkt. We hopen wel dat het ooit wat op gaat leveren. Door alle geïnvesteerde energie is het echt ons kindje geworden. Maar het miljonairschap door Chordify is nog even toekomstmuziek.”