Vijf bijzondere buitenbeentjes in het onderwijs

Wanneer je als student een keer verder wilt kijken dan alleen je eigen opleiding, wat kan je dan op de universiteit? Steeds meer docenten bieden bijzondere op de maatschappij gerichte vakken aan waarbij je samen zit met studenten van heel andere opleidingen. DUB geeft een paar voorbeelden.

Sociaal ondernemerschap, duurzaamheid als wereldbeeld en data-analyse. Het zijn slechts een aantal cursussen waar iedere student zich voor kan inschrijven. Vaak zijn de vakken gekoppeld aan een maatschappelijke ontwikkeling.

De interdisciplinaire cursussen schieten de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond. De cursussen passen binnen het beleid van de universiteit om minder vanuit een vakgebied en meer interdisciplinair te werken. Wat geven docenten als reden om dergelijke cursussen aan te bieden? En waarom zouden studenten zich ervoor inschrijven? Kunnen zij er ook écht wat mee binnen hun eigen opleiding?

Utrecht Data School
Big Data – wie kent de term niet? Het analyseren ervan is al enige tijd een hype. In het practicum Utrecht Data School (UDS) krijgen studenten uit verschillende disciplines de kans om een semester lang onderzoek naar data te doen. Mirko Tobias Schäfer, één van de initiatiefnemers van de UDS, licht toe: “De Utrecht Data School staat bewust open voor studenten uit alle disciplines, omdat niemand overal kennis van heeft. Je leert bij ons niet alleen samenwerken met mensen uit andere vakgebieden, maar ook met mensen uit de praktijk.”

Het practicum is dus een mix van onderwijs, wetenschap en praktijk. Schäfer: “Studenten gaan onder begeleiding van ervaren wetenschappers data verzamelen, analyseren en visualiseren voor bedrijven, overheden en NGO’s.” Een voorbeeld is de hackathon die de UDS vorig jaar organiseerde, waar zo’n veertig mensen onderzoek deden naar de gemoederen op sociale media tijdens de nucleaire top in Den Haag met president Obama. De afgelopen jaren werkte de UDS met onder andere de Nationale Politie, het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Oxfam Novib en de Gemeente Utrecht.

Leiderschap voor bestuurlijk actieve studenten
Studenten die minstens vijftien uur per week bestuurlijk actief zijn bij een studentenorganisatie, een studievereniging, een medezeggenschapsorgaan of een maatschappelijke organisatie kunnen zich inschrijven voor de Minor Leiderschap voor bestuurlijk actieve studenten. De minor wordt gegeven aan de Hogeschool Utrecht, maar staat ook open voor universitaire studenten. Zij kunnen hier dertig studiepunten voor krijgen, mits de examencommissie vooraf goedkeuring heeft gegeven.

Persoonlijke ontwikkeling als mens én als bestuurder staat centraal. Student Bestuurs- en Organisatiewetenschap Isabelle Beelen volgde de minor vorig jaar naast haar voorzitterschap bij Vidius. “Elke vrijdagmiddag kwamen we bij elkaar, voornamelijk om te reflecteren op jezelf en om ervaringen met elkaar te delen. Soms kwamen er ook mensen uit het veld langs die vertelden over hun ervaringen met leiderschap, zoals de collegevoorzitter Jan Bogerd van de Hogeschool.”

Wetenschapsfilosofie en duurzaamheid via Studium Generale
Studium Generale is een podium dat vooral bekend is van lezingen, symposia en debatten. Deze lezingen kunnen deel uitmaken van universitaire cursussen. Voorbeelden van zulke vakken zijn Wetenschapsfilosofie en Duurzaamheid als wereldbeeld.

Wetenschapsfilosofie is een gezamenlijke cursus van de faculteiten Bètawetenschappen, Sociale Wetenschappen en Geesteswetenschappen. “Hier laten we studenten nadenken over de achtergronden van wetenschappelijk denken”, zegt coördinator Ruud Abma. “Vaak kiezen studenten uiteindelijk niet voor een loopbaan in de wetenschap, maar komen ze in een maatschappelijk veld terecht en moeten ze zich mengen met ‘andersdenkenden’. Het volgen van een interdisciplinaire cursus is alvast een goede voorbereiding.”

Eveneens in samenwerking met Studium Generale organiseert de faculteit Geowetenschappen de cursus Duurzaamheid als wereldbeeld. Coördinator Willem Vermaat vertelt: “Bij duurzaamheidsproblematiek gaat het bij uitstek om problemen die je vanuit verschillende vakgebieden moet benaderen. Ook als je het hebt over milieuproblematiek, zoals vervuiling van onze leefomgeving. Er is altijd een natuurwetenschappelijke en een maatschappijwetenschappelijke component aanwezig. Het gaat over biologie en scheikunde om de oorzaken en gevolgen van het probleem in kaart te brengen, maar ook over gedrag van mensen dat de problemen veroorzaakt heeft of over het beleid dat kan helpen de problemen op te lossen.” Volgens Vermaat kunnen discussies met studenten van verschillende opleidingen soms wel lastig en confronterend zijn. “Een ethicus die vertelt dat we echt ons gedrag aan moeten passen om duurzaam en goed te handelen, zoals stoppen met vlees eten en vliegen, wil niet iedereen horen.”

Sociaal Ondernemerschap
En ja, ook sociaal ondernemen is helemaal van deze tijd. Tony Chocolonely is daar misschien wel het bekendste voorbeeld van. De chocola komt van een onderneming waar niet de winst centraal staat, maar de zorg om chocola te produceren die niet door slavenarbeid is gemaakt.

Ondernemingen als Maximus Tony Chocolonely combineren sociale doelstellingen met een commercieel bedrijfsproces. Omdat er een grote behoefte onder studenten bestaat om met sociaal ondernemerschap bezig te zijn, heeft de faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie de Minor Sociaal Ondernemerschap ontwikkeld. Hier leer je onder andere over maatschappelijke innovatie, het schrijven van een business plan, het aansprakelijkheidsrecht en het creëren van een innovatieve organisatiecultuur. “In een van de cursussen zetten studenten ook daadwerkelijk een eigen sociale onderneming op”, vertelt coördinator Albert Meijer. “Soms een fictieve onderneming, maar soms ook een echte.” Studente Elena Bindels koos voor dat laatste. Zij zette samen met vijf andere studenten de onderneming Social Enterprise Learning Lab, een dochteronderneming van het Social Enterprise Lab dat ondernemers, studenten en docenten met elkaar verbindt.

En verder…
Er bestaan ook nog mogelijkheden om een hele masteropleiding interdisciplinair te volgen. Een voorbeeld daarvan is History and Philosophy of Science. Ook zijn er interdisciplinaire honoursprogramma’s zoals het Descartes College en de Young Innovators. De opties om een keer verder te kijken dan alleen je eigen opleiding blijken eindeloos.