Wat Maarten Ducrot kon, dat lukt geen student meer

We bellen Maarten Ducrot (57) niet voor een tirade tegen het universitaire onderwijs. Maar het zit allemaal hoog bij de oud-wielerprof die dit jaar opnieuw de Tour de France verslaat voor de Nederlandse tv-kijkers.

De in Utrecht afgestudeerde psycholoog is in zijn auto op weg naar een bijeenkomst van economen in Maastricht; Ducrot werkt in het dagelijks leven als organisatieadviseur. Er is een klein half uur om DUB te woord te staan. Ruim voldoende om zijn hart te luchten over het academisch onderwijs. Via de studie van zijn dochter (aan de UvA) krijgt hij het een en ander mee.

“Een studie is nu niet veel meer dan gemechaniseerd puntjes halen. Reproduceren en downloaden, daar komt het op neer. Zelf nadenken wordt niet op prijs gesteld.” Hij zegt het allemaal in - voor volgers van het wielrennen - maar al te herkenbare volzinnen. Er zijn inmiddels hele websites gewijd aan de uitspraken van Ducrot.

Hoe win je als student een touretappe?, luidt de vraag van DUB die de spraakwaterval op gang brengt. Want dat was wat Maarten Ducrot dertig jaar geleden in Épinal deed in zijn eerste jaar als prof (klik voor de beelden op het plaatje). Pas later zou hij zijn psychologiebul ophalen in Utrecht. 

Het antwoord is klip en klaar: “Dat kan helemaal niet meer. Aan de universiteit word je tegenwoordig in vier jaar uitgewrongen. Tijd voor iets anders is er niet. Het enige advies dat ik kan geven aan studenten met wielrenambities is: stoppen met je opleiding. Studeren kan altijd nog. En dan fietsen met die handel.”

Zeeuws provinciaaltje
Niet dat studeren in zijn tijd nu zoveel prettiger en uitdagender was. Integendeel. Nadat hij was uitgeloot voor Diergeneeskunde, begon Ducrot in Utrecht aan een studie Psychologie. Het was een grote ellende.

“Ik zie mezelf nog staan als 18-jarig Zeeuws provinciaaltje, in een zaal met 400 studenten, vooral dames. Voorin stond iemand te vertellen wat er in het boek stond. Het was intimiderend en allesbehalve inspirerend.”

Zijn enige gedachte was: zo snel mogelijk klaar zijn. Hij deed de eerste drie jaar van zijn doctoraal in twee jaar tijd.

“Ik leerde de boeken uit mijn hoofd en zwijnde door mijn studie. Niemand pakte me bij de lurven om me eens echt zelf aan het denken te zetten. Niemand vroeg of ik wel wist wat het écht betekende om wetenschapper te worden. Het was allemaal volstrekt vrijblijvend. Ik ging veel liever een stukkie fietsen.”

Niet mee naar de Woo
Het wielrennen was een vlucht. Ducrot werd “blind fanatiek”, zoals hij dat nog steeds kan worden als hij iets nieuws onder de knie probeert te krijgen.

Vrienden mochten voor een bezoek aan de Woolloomooloo komen indrinken in de Celebesstraat waar hij met zijn vriendin – nu zijn vrouw – woonde, maar zelf ging hij absoluut niet meer mee. Hoe ze ook aandrongen: het bieren tot het ochtendgloren was verleden tijd, hij ging slapen.

Zijn kilometers maakte hij tijdens lange trainingsritten via Wilnis, Austerlitz of Amerongen. Voor een mooi nieuw frame werkte hij drie weken in de RAAK frisdrankfabriek op Lage Weide.

Geknecht door het systeem
Het verhaal is moeilijk te geloven. Als eerstejaars student begon Maarten Ducrot met wielrennen bij de Utrechtse vereniging De Volharding. Vier jaar later was hij al wereldkampioen ploegentijdrit bij de amateurs. Zeven jaar later volgde dus de tourtriomf.

“Je wilt toch ergens in slagen in het leven. Dat was waarschijnlijk mijn belangrijkste drijfveer. Dat mijn vader weigerde nog langer financieel bij te dragen was ook een goede motor om nog net wat harder te trainen.”

Uiteindelijk deed hij acht jaar over zijn studie. “Zoiets accepteert een universiteit nu waarschijnlijk niet meer. Ik zou zijn geknecht door het systeem als ik op dit moment had gestudeerd.”

Met terugwerkende kracht suflezen
Wat zijn studieboeken hem hadden proberen te vertellen, snapte Ducrot pas na jaren in het topwielrennen waar hij als magere slungel de bijnaam “De Koning van Biafra” meekreeg.

“In het peloton is in één dag duidelijk hoe belangrijke sociale systemen werken. In de normale beschaafde wereld liggen machtsverhoudingen en andere relaties veel minder aan de oppervlakte. Ik ontwikkelde een eigen jargon voor iets wat wetenschappers met theorieën probeerden te vatten."

Met terugwerkende kracht las hij zich suf. "Het bleek uiteindelijk toch echt wel míjn vak te zijn. Sommige van mijn oude studieboeken zijn nu een soort bijbel voor me.”

Afhankelijke van een paar gekken
Over de toekomst van het universitaire onderwijs is Ducrot overigens hoopvol gestemd. Hij ziet dat “er iets aan het draaien is” en noemt de Maagdenhuis-demonstranten in Amsterdam.

“Studenten zijn nu afhankelijk van hoe het systeem werkt. Maar elk systeem laat ruimte voor verandering. Je bent alleen afhankelijk van een paar gekken die die ruimte weten te vinden en durven te benutten. Zelf was ik daar helaas niet toe in staat toen ik 18 was.”

Wie Ducrot wil horen en zien praten over de heftige pijnen die wielrenners lijden, kunnen hier een recente bijeenkomst van Studium Generale terugkijken. Ook Volkskrant-columnist en auteur van de wielerroman 'Ventoux' Bert Wagendorp was daarbij aanwezig. 

Studium Generale Universiteit Utrecht / foto: Jan Willem Groen