Welke wetenschapper heeft de beste online presence?

Nu ook wetenschappers volop twitteren, bloggen en Facebooken, organiseert de Universiteitsbibliotheek op 26 oktober een symposium over online (on)zichtbaarheid van wetenschappers. Met als afsluiter een verkiezing: wie is de best zichtbare wetenschapper van de UU?

“Ik ben door een collega aangestoken met het blogvirus en sindsdien zet ik een of twee keer per week een nieuwe blog op mijn website. Ik vind het erg leuk om te schrijven, en bovendien word ik zo gedwongen om mijn vakgebied goed bij te houden.”

Aan het woord is Antoine Buyse, hoofddocent Mensenrechten, spreker op het aanstaand UB-symposium over online zichtbaarheid én fanatiek blogger. Aanvankelijk wilde hij met zijn website vooral mede-wetenschappers bereiken, en zich beter profileren binnen de academische wereld. Maar in de praktijk werkt zijn blog ook als een visitekaartje naar buiten toe. “Ik krijg vaak spontaan informatie over een onderwerp toegestuurd, van collega-wetenschappers in mijn vakgebied, maar ook van juristen uit de praktijk”.

De verschillen wat betreft de online zichtbaarheid zijn groot tussen wetenschappers, weet Dafne Jansen, mede-organisator van het UB-symposium. “Sommige wetenschappers, zoals Antoine Buyse, hebben ontdekt dat het internet legio mogelijkheden biedt om je zichtbaarheid – en dus je wereld en je netwerk – te verbreden. Anderen zijn met geen man of paard te bewegen om ook maar iets met digitale media en online identiteit te doen.” Volgens Jansen heeft dit weinig met leeftijd te maken. “Sommige PhD’s hebben het te druk met onderzoek doen en publiceren om zich met hun online zichtbaarheid bezig te houden. Hun oudere collega’s zijn juist actief bezig met hun digitale identiteit. Het is bij veel mensen vaak onwetendheid over wat een positieve online identiteit voor je carrière en je zichtbaarheid kan doen.”

Valorisatie
Online zichtbaarheid in de academische wereld krijgt op verschillende manieren gestalte. Allereerst is er de interne zichtbaarheid, bijvoorbeeld publicaties in Open Access, de online repository, zichtbaarheid in citatiescores en impactfactoren en online beschikbaarheid van onderzoeksdata.

De Universiteitsbibliotheek krijgt dagelijks vragen van wetenschappers over zaken die direct of indirect verband houden met online zichtbaarheid. Denk aan het Igitur Archief, virtuele kenniscentra en Dataverse. Hieruit ontstond het idee om, net als in 2009 tijdens de Open Access week, een symposium te organiseren.

Daarnaast is valorisatie op dit moment een hot topic. Valorisatie – ofwel het ‘te gelde maken’ van onderzoek en er bredere maatschappelijke bekendheid aan geven – wordt steeds actueler. Wetenschappers moeten – al is het alleen maar om een NWO-subsidie binnen te slepen – steeds meer laten weten wat ze precies doen en kunnen aantonen wat de maatschappelijke relevantie van hun onderzoek is. Online zichtbaarheid kan hierin een belangrijke rol spelen.

Online identiteit
Hoe krijg je wetenschappers nu zover dat ze aandacht besteden aan hun online identiteit en de zichtbaarheid van hun onderzoek? “Iedereen heeft een online identiteit, of hij nu wil of niet”, zegt Jansen. “Typ een naam van een wetenschapper in op Google, en je krijgt allerlei informatie. De vraag is of de persoon om wie het gaat tevreden is over deze informatie. Negatieve gegevens of gevoelige privé-informatie kunnen een carrière meer kwaad dan goed doen. Daarom is het zaak dat wetenschappers ervoor zorgen dat ook hun online identiteit op peil is.”

Tijdens het symposium komen talloze best practices naar voren van onderzoekers die bewust aandacht besteden aan hun online identiteit en daar in hun werk de vruchten van plukken. Voor Antoine Buyse bijvoorbeeld, heeft zijn blog hem als wetenschapper meer in de kijker gezet. “Mijn wereld is groter geworden, en mijn netwerk breder. Ik ben ook van mening dat het bij mijn taak als wetenschapper hoort, om informatie en onderzoek toegankelijk te maken en verder te verspreiden.”

Zichtbaarheid kan breed worden opgevat. Het betekent niet dat elke wetenschapper een eigen website moet hebben, zegt Jansen. “Een mooi online profiel kan op verschillende manieren gestalte krijgen, bijvoorbeeld door het invullen van je eigen profielpagina binnen de website van de UU. Hierin kunnen medewerkers hun cv en publicaties kwijt, maar ook de lopende onderzoeksprojecten en colleges.”

Een uitgebreid LinkedIn profiel, of een profiel op Google Scholar of Academia  kan ook heel nuttig zijn. “Informatie moet in ieder geval actueel en professioneel zijn, en hij moet gemakkelijk vindbaar zijn.”

Mauna Kea
Oog hebben voor het bredere publiek, en niet alleen je collega-wetenschappers, is een belangrijk aandachtspunt bij online zichtbaarheid. Dit hoeft niet individueel, maar kan ook per (onderzoeks)groep. Een mooi voorbeeld zijn de blogs van geowetenschappers die tijdens expedities bloggen en twitteren over het verloop van het onderzoek. Zo onderhield geowetenschapper Inge Loes ten Kate een blog tijdens haar expeditie voor de NASA in Hawaii. Op 3000 meter hoogte, op de vulkaan Mauna Kea, testte zij een aantal meetinstrumenten én logde ze even in op haar blog. Met spectaculaire foto’s en spannende verhalen over haar belevenissen als resultaat. Jansen: “Zulke blogs dragen bij aan een levendig beeld van wetenschap en wetenschappers”. “Het prikkelt en wekt de nieuwsgierigheid. Dat is wat we willen uitdragen als universiteit, toch?”