Wetenschappers laten oceaan horen via muziek

“We willen mensen laten zien, of eigenlijk laten horen, wat je nog meer met data kunt doen. En misschien ontdekken we hele nieuwe dingen door het luisteren”, vertelt oceanograaf Erik van Sebille. “Het is vaak lastig om patronen te ontdekken in data. En muziek gaat juist over patronen, zoals toonsoorten en toonladders.”

Om tot dit muziekstuk te komen, stuurde hij data van sondes die informatie verzamelen in verschillende oceanen op naar de componist. Het gaat om Argo-sondes, die een kilometer diep in de oceaan drijven en elke tien dagen aan het zeeoppervlak komen om de verzamelde gegevens via een satellietverbinding door te sturen. Duizenden van die sondes verzamelen wereldwijd gegevens over de oceanen en oceaanstromingen. Die data worden normaal gesproken gebruikt voor weersvoorspeliingen en het maken van klimaatmodellen.

We kunnen de bezoekers laten ervaren hoe het is om midden op de oceaan te zijn

Componist Stef Veldhuis maakte daar door middel van een algoritme een muziekstukken voor een strijkkwartet van. “Met het muziekstuk kunnen we de bezoekers laten ervaren hoe het is om midden op de oceaan te zijn”, legt Van Sebille uit. “De oceaan is heel groot, dus bijna niemand is echt midden op de oceaan geweest. Op deze manier kunnen we iedereen laten ervaren hoe mooi het daar is.”

Sebille is sinds vorig jaar universitair hoofddocent bij het Instituut voor Marien en Atmosferich onderzoek (IMAU) van de UU. Hij is gespecialiseerd in het onderzoek naar de verspreiding van plastic in de oceaan.

Ik wilde eerst een project doen met flessenpost

Bij de presentatie vertellen de onderzoekers Sebille en zijn collega Will de Ruijter over de oceaanstromingen waarop de composities gebaseerd zijn. Zo kun je ontdekken of de Atlantische Oceaan anders klinkt dan de Indische of de stroming van een ijszee een killere compositie oplevert dan die van een tropische zee.

De samenwerking tussen de onderzoekers en de componist kwam op een bijzondere manier tot stand. De componist zocht iemand die verstand had van de stromen in de oceaan. “Door middel van een tweet van hem kwamen we in contact. Hij wilde een project doen met flessenpost”, vertelt Van Sebille. “Het flessenpost-idee is uiteindelijk uitgegroeid tot hetgeen dat we nu met de data uit de oceaansondes doen.”

Naast de composities komt er ook een interactieve website waar iedereen muziek kan maken door op de sondes te klikken.  “Op basis van gegevens als temperatuur en diepte krijgen de apparaten een toon.” Door middel van deze outreach wil de oceanograaf de oceaan dichter bij de mensen brengen.

Het symposium waar de stukken in premiére gaan vindt plaats in Gasthuis Leeuwenbergh op dinsdag 31 oktober om 15:00 uur. Aanmelden is noodzakelijk.