Willem Albert Wagenaar overleden
De emeritus universiteitshoogleraar en voormalig dean van het University College Utrecht Willem Albert Wagenaar is 27 april op negenenzestig jarige leeftijd overleden. Hij was al enige tijd ziek. Wagenaar verwierf grote bekendheid als getuigedeskundige in vele spraakmakende processen.
Wagenaar studeerde in Utrecht, maar was het grootste deel van zijn carrière verbonden aan de universiteit Leiden, waar hij ook een tijd rector was. In 2003 keerde hij terug naar Utrecht als dean van het University College Utrecht. Die functie vervulde hij slechts een jaar. In 2004 werd Wagenaar universiteitshoogleraar. Hij bleef verbonden aan het UCU waar hij jaarlijks de cursus 'Psychology in the courtroom' verzorgde. “Dit waren zeer populaire colleges”, zegt Christel Lutz van het UCU. “Hij nam ook vaak studenten mee naar de rechtszaal wanneer hij zelf als getuige deskundige was gevraagd.”
Als universiteitshoogleraar gaf hij ook colleges aan de Sociale faculteit, verzorgde hij publiekslezingen en begeleidde enkele promovendi.
Wagenaar was een kleurrijke wetenschapper. “Hij was een groot geleerde die baanbrekend experimenteel onderzoek heeft gedaan”, zegt Willem Koops, decaan van de faculteit Sociale wetenschappen. “Hij is de grondlegger van de psychonomie en schreef eind jaren zeventig samen met Piet Vroon het boek Proeven op de som waarin het vakgebied vorm krijgt.”
Wagenaar publiceerde veel over de betrouwbaarheid van het geheugen. En dat leidde tot vele uitnodigingen als getuige deskundige bij spraakmakende processen. Het bekendste is die voor het Demjanjukproces. Kunnen slachtoffers van de kampbeul John Demjanjuk zoveel jaar na dato nog precies herinneren wat er in dat kamp gebeurd is om als betrouwbare getuigen te dienen? Koops: “De kracht van Wagenaar was dat hij op het oog basale inzichten zo goed uit de doeken kon doen. Hij kon met eenvoudige taal precies aan te tonen waar het wringt.”
Wagenaar wist zijn vak enthousiasmerend voor het voetlicht te brengen. Zijn verhalen vertelde hij levendig en helder. Om die reden kreeg hij altijd de hoogste score van de UCU-studenten en werd hij eenmaal verkozen tot docent van het jaar.
De laatste publicatie van Wagenaar stamt uit 2009. Hij schreef samen met Han Israëls en Peter van Koppen het boek De slapende rechter waarin hij negen rechtszaken onder de loep nam. Zaken waarin sprake is van een rechterlijke dwaling. "De rechter is de poortwachter die de kwaliteit van het hele systeem moet bewaken en garanderen. Als de rechter slaapt, faalt het hele systeem", stellen de schrijvers in het boek. In Pauw & Witteman pleitte Wagenaar voor een extra eindcontrole op de rechtsgang, om dwalingen als de Schiedammer parkmoord of zaak rond Lucia de B te voorkomen.
Met een andere hobby wist Wagenaar ook nog te verrassen. Hij had thuis een klein theatertje waar hij regelmatig voorstellingen gaf met zijn toverlantaarn. Menig student kreeg een uitnodiging om zo’n voorstelling bij te wonen. En dat was voor die studenten een ervaring om niet snel te vergeten.