Zijn surveillerende studenten bij tentamens te vertrouwen?
Het faculteitsbestuur van Sociale Wetenschappen wil liever geen student-assistenten meer inzetten als surveillant bij tentamens. De faculteit wil studenten zo behoeden voor een loyaliteitsprobleem.
Stel je voor: je bent als student ingehuurd om te surveilleren bij een tentamen. Bij het surveilleren zie je een student spieken. Laat die student nou net een goede vriend van je zijn. Of een huisgenoot. Wat doe je? Knijp je een oogje dicht? Of maak je melding van fraude, met als gevolg dat je vriend zakt voor het tentamen en misschien wel niet meer je vriend wil zijn.
Het zijn dit soort dilemma’s die de faculteit Sociale Wetenschappen in de toekomst graag wil voorkomen. “Wil je surveillerende studenten in de situatie brengen waarin ze niet meer weten aan wie ze loyaal moeten zijn?”, vraagt vice-decaan Susan te Pas zich af.
Bij tal van opleidingen wordt al jarenlang gesurveilleerd door studenten. Waarom opeens het roer om?
Te Pas: “Er zijn geen incidenten met spieken of anderszins die ons hiertoe nopen. Het was gewoon weer eens tijd om een al wat ouder tentamenprotocol tegen het licht te houden. In dat proces bleek dat een aantal opleidingen op grote schaal gebruik maakt van studenten als surveillant. En hoewel dat altijd onder toezicht van een docent gebeurt, vragen wij ons af of dat wenselijk is.”
Het voorstel om te stoppen met student-assistenten als surveillant werd afgelopen week zeer kritisch ontvangen in de faculteitsraad. Het zou getuigen van wantrouwen jegens studenten-assistenten.
“Ik wil benadrukken dat we als faculteit erg blij zijn met de werkzaamheden en inzet van student-assistenten. En bij tentamens zijn ze bij het surveilleren vaak strenger dan docenten. Maar ze hebben ook vrienden onder de studenten die een tentamen aan het maken zijn. Dat creëert mogelijk een belangenprobleem.”
Volgens de raad voeren student-assistenten wel meer taken uit waarbij vertrouwen een grote rol speelt. Ze mogen bijvoorbeeld opdrachten nakijken die studenten in werkgroepen maken.
“De discussie moet inderdaad verder gaan dan het surveilleren alleen. We zullen het vraagstuk daarom opnieuw bespreken. Dat de balans bij het surveilleren moet worden bewaakt is duidelijk. Het moeten in ieder geval niet bijna uitsluitend studenten zijn die aanwezig zijn bij een tentamen.”
Wat nu? Moeten docenten de taken als surveillant overnemen?
“Dat zou kunnen, maar ik besef ook dat dat logistiek soms lastig is. Het tentamen van het eerstejaarsvak Methoden, Technieken en Statistiek 1 wordt bijvoorbeeld door circa 1000 studenten tegelijk gemaakt. Voor zo’n grote groep zou je vijftien docenten moeten vragen om te surveilleren, docenten die helemaal geen rol hebben gehad in het vak zelf. We onderzoeken ook de optie om gepensioneerden in te huren. Dat gebeurt nu al bij andere faculteiten en universiteiten. Ook dat heeft voor- en nadelen, het is van belang om alle opties zorgvuldig af te wegen. Daarom hebben we de raad toegezegd om dit vraagstuk de komende tijd opnieuw wat breder te bespreken.”
Surveilleren: altijd minstens één bevoegde docent aanwezig
Er zijn geen universiteitsbrede voorschriften voor de inhuur van surveillanten. Vaak worden docenten, ouderejaars studenten, gepensioneerden, of een mix van alle drie ingezet om te surveilleren. Het is aan de opleidingsdirecteur om te bepalen wie er wordt ingehuurd.
Susan te Pas zegt dat het belangrijk is dat er altijd ten minste één bevoegde docent aanwezig is bij het tentamen. Die docent dient als aanspreekpunt, bijvoorbeeld als een vraag uit het tentamen onduidelijk is.
In 2013 liet minister Bussemaker weten dat student-assistenten alleen mogen surveilleren onder verantwoordelijkheid van een examinator. Dat schreef ze naar aanleiding van een incident bij de Hogeschool van Amsterdam, waarbij eerstejaarsexamens zowel afgenomen als beoordeeld werden door tweedejaarsstudenten.
Bij digitale toetsing met behulp van laptops is controle op spieken minder van belang. Studenten krijgen bij digitale tentamens de vragen vaak in een verschillende volgorde, waardoor afkijken bij de buurman of -vrouw zinloos is. Ook de volgorde van meerkeuzevragen bij papieren tentamens wordt om diezelfde reden vaak per formulier veranderd.