Is het nieuwe leenstelsel een soort woekerpolis?

“De uitpuilende collegezalen zullen voorlopig nog blijven bestaan, we zullen zakken in de toplijstjes en van die beloofde basisbeursmiljoenen komt niets terecht”, voorspellen de Landelijke Studentenvakbond en het Interstedelijk Studenten Overleg in een brandbrief.

Ze baseren zich op gegevens van universiteitenvereniging VSNU en de Vereniging Hogescholen. Die laten in grafieken zien wat de overheid jaarlijks uitgeeft per student. Vooral bij de universiteiten is het beeld ontluisterend: het bedrag daalt van 20.000 euro rond de eeuwwisseling naar 15.000 euro nu.

Minder geld per student?
Althans, als de cijfers kloppen. Krijgen universiteiten inderdaad steeds minder geld per student? Volgens hen is de opbrengst van de basisbeurs niet eens genoeg om bezuinigingen uit het verleden weg te werken.

Het is moeilijk na te gaan, maar het Centraal Bureau voor de Statistiek wekt een andere indruk. Volgens het CBS krijgen de universiteiten al jarenlang rond de negenduizend euro per student voor het onderwijs en nog eens veertienduizend euro erbij voor het wetenschappelijk onderzoek.

Ook het ministerie van Onderwijs schetst een gelijkmatig beeld. De woordvoerder verwijst naar de Rijksbegroting. Daarin staat dat universiteiten (en hogescholen) voor hun onderwijs nu rond de 6.800 euro per student ontvangen en dat wordt dat de komende jaren zo’n 7000 euro.

Maar die berekeningen slaan de plank mis, vindt universiteitenvereniging VSNU. Neem alleen al de inflatie: wat doe je als alles duurder wordt en de lonen stijgen? De VSNU corrigeert daarvoor haar cijfers.

Het ministerie doet dat ook wel, legt de VSNU uit, maar op een geheel eigen manier: als het ministerie geen loon- en prijsbijstellingen uitkeert en in feite bezuinigt, dan zie je dat niet in de officiële cijfers terug.

De dure opleidingen bèta en techniek
Ook andere kosten stijgen. Het aantal studenten in dure opleidingen – zoals bèta en techniek – neemt bijvoorbeeld toe. Geen wonder dat de universiteitenvereniging haar steun uitspreekt voor de brandbrief van de studenten. 

Maar is het nieuwe leenstelsel een woekerpolis, zoals de studenten vrezen? Een woekerpolis is een lening (of verzekering) die bij nader inzien veel duurder is dan gedacht, door verborgen kosten en kleine lettertjes. Afgelopen najaar klaagde de Tweede Kamer inderdaad steen en been over de begroting van OCW: daarin zouden allerlei verborgen bezuinigingen staan.

Studenten zijn bang dat ‘hun’ geld ook zal verdwijnen. Zij moeten nu extra lenen: krijgen ze daar beter onderwijs voor terug of blijft alles eigenlijk bij het oude? Het nieuwe leenstelsel is alleen te rechtvaardigen als het onderwijs er werkelijk op vooruit gaat. Dat vergt misschien zelfs méér geld dan de basisbeurs oplevert, gezien alle prijsbijstellingen en kleine bezuinigingen uit het verleden.

Het komende kabinet kan voor een ommekeer zorgen – en dat weten de studenten ook. Daarom schrijven ze deze brief in de maanden van de formatie en proberen ze de druk op de ketel te houden.