Langstudeerboete versus leenstelsel: de rekensom

Wat is gunstiger voor studenten: de langstudeerboete of een leenstelsel? Het is een eenvoudige rekensom, maar in verkiezingstijd maalt niemand daar om. Politici houden meer van spinnen dan van rekenen.
Tanja Jadnanansing, nummer vier van de PvdA, laat geen gelegenheid voorbij gaan om haar ongenoegen over de langstudeerboete te uiten. Gisteren twitterde ze: “De rechter is terughoudend, nu is de politiek weer aan zet. De PvdA was, is en blijft tegen de #langstudeerboete.”
Misschien levert zo’n twitterbericht blije langstudeerders op, maar VVD-Kamerlid Anne-Wil Lucas vindt de opmerkingen van haar collega misplaatst: “@tanjajad spint er op los. Maar zeg dan eerlijk dat jullie ook voor sociaal leenstelsel zijn. Net als D66 en VVD. #eerlijkoveronderwijs.”
Laten we dan inderdaad eens eerlijk zijn en de rekensom maken. De langstudeerboete bedraagt 3000 euro per jaar. De basisbeurs voor uitwonende studenten is 3200 euro per jaar. Die basisbeurs willen PvdA, VVD, D66 en GroenLinks graag afschaffen en vervangen door een leenstelsel.
Het leenstelsel bezorgt alle uitwonende studenten dus bijna 13.000 euro extra studieschuld. Daarmee kunnen ze vier keer een langstudeerboete betalen.
Dat sommetje zet de argumenten tegen de langstudeermaatregel in een ander licht. Is de langstudeermaatregel werkelijk een ‘boete op ambitie’, zoals tegenstanders zeggen? Een leenstelsel is een veel hogere boete, die bovendien al vanaf dag één wordt opgelegd. Elke maand studievertraging doet er weer een schep bovenop.
En zou de ‘toegankelijkheid’ van het hoger onderwijs werkelijk in gevaar komen door de langstudeerboete? Misschien zullen kinderen van minder draagkrachtige gezinnen het enger vinden om te gaan studeren, maar twaalfduizend euro extra schuld in het vooruitzicht maakt de drempel pas echt hoog.
Dit willen de voorstanders van een ‘sociaal leenstelsel’ liever niet horen. Ze zijn nu eenmaal tegen de langstudeermaatregel en nemen elke gelegenheid te baat om erover te schamperen. Mark Rutte sprak zelfs van “die gehate langstudeerdersboete” toen hij het VVD-verkiezingsprogramma presenteerde, alsof het leenstelsel meer liefde verdient.
De studentenorganisaties en oppositiepartijen vochten als leeuwen en zijn zeer succesvol geweest in hun lobby tegen de langstudeermaatregel. Bij de rechter haalden ze gisteren weliswaar bakzeil, maar een politieke meerderheid wil de maatregel intussen afschaffen. Maar of studenten daar blij mee moeten zijn, is de vraag. Er komt waarschijnlijk een leenstelsel voor in de plaats.
En wat kopen studenten daarvoor? Krijgen ze extra docenten of betere faciliteiten? Blijft het geld überhaupt behouden voor het hoger onderwijs? Het is volkomen onduidelijk.