‘Voorlichting over afstudeerboete en sociaal lenen ronduit gebrekkig'

Wat staat studenten precies te wachten nu het ministerie zware bezuinigingen heeft aangekondigd voor het hoger onderwijs? Volgens de studentenbonden schiet de voorlichting over de gevolgen van afstudeerboete en sociaal lenen te kort. Het ministerie ziet dat als een taak van de universiteiten. Studentendecanen merken echter dat studenten al veel weten. “Ze worden er zelf direct door getroffen.”“Wij krijgen heel veel vragen van studenten. De voorlichting is echt ronduit gebrekkig”, stelt ISO-voorzitter Sebastiaan Hameleers. Volgens Hameleers geeft de hoos aan bezuinigingsmaatregelen van het kabinet aanleiding tot grote onrust bij studenten. Wanneer moet je nu precies gaan betalen voor een tweede studie en hoeveel? Hoe zit het met het afschaffen van de basisbeurs voor de master en wat betekent dat voor de ov-jaarkaart? En wie moet straks een afstudeerboete betalen? “Voor veel studenten is dat allemaal erg onduidelijk.”Bij het begin van elk collegejaar wordt eerstejaars studenten tijdens introductie- en kennismakingsdagen vaak op het hart gedrukt de eigen (financiële) situatie goed in de peiling te houden. Het kabinet nam dit jaar echter dusdanig drastische maatregelen dat de gevolgen daarvan nog moeilijk te overzien zijn. Gevreesd wordt voor een gat in de informatievoorziening aan studenten.Het NIBUD kwam deze maand met een waarschuwing voor de groeiende studieschulden en zet sinds kort studenttrainers in om studenten meer bewust te maken van het gevaar van lenen. Het ISO van Hameleers publiceerde deze zomer een rapport waarin gewezen wordt op enkele verscholen consequenties van de plannen van staatssecretaris. Slotconclusie: “Wanneer er in de toekomst noodgedwongen meer geleend zal worden, verdient de voorlichting additionele aandacht.”AfwimpellijnHameleers reageert zeer resoluut op de vraag wie verantwoordelijk is voor het verstrekken van de ontbrekende informatie. “Dat is het ministerie, lijkt mij. Dat heeft alle nieuwe plannen verzonnen.” Ook de LSVb, die samen met ISO en de Landelijke Kamer van Verenigingen een rechtszaak rondom de langstudeerdersmaatregel in voorbereiding heeft, vraagt al maanden om meer duidelijkheid vanuit Den Haag. Voorzitter Pascal ten Have: “DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs xb) zou studenten een brief kunnen sturen en een goed informatiepunt –dus geen afwimpellijn- kunnen openstellen.”In een reactie laat het ministerie weten via de eigen site en die van DUO al veel informatie te verstrekken. Verder stelt een woordvoerder dat in het kader van de Strategische Agenda is afgesproken dat vooral de instellingen verantwoordelijk zijn voor de voorlichting aan studenten. “Niet alleen over de inhoud van de studie maar ook over hoe je een studie succesvol afrondt. Wij zullen zorgvuldig monitoren of universiteiten dat doen.”Volgens Ten Have wordt de hete aardappel daarmee doorgeschoven. “Het is voor iedereen het beste als er een eenduidig verhaal komt. Wanneer je het bij universiteiten en hogescholen neerlegt, geeft iedereen er een eigen draai aan en vraag je om moeilijkheden. In de studiebegeleiding kunnen instellingen studenten natuurlijk informeren, maar het ministerie is allereerst aan zet.”Alle kanalenIn een welkomstmail aan alle studenten van de UU die volgende week wordt verstuurd zal uitleg worden gegeven over wat er op dit moment bekend is over de maatregelen van het kabinet. Eerder dit jaar kregen studenten al een mail waarin de deelname van de UU aan de massa-demonstratie en de professorenactie in Den Haag werd aangekondigd.“De universiteit heeft natuurlijk ook een rol als het gaat om studenten op de hoogte te stellen van ontwikkelingen die van invloed zijn op het studeren”, vindt UU-directeur Onderwijs & Onderzoek Leon van de Zande. “We benutten nu bij mijn weten alle mogelijke kanalen om studenten hierbij te helpen. Via de mail verwijzen we naar webpagina’s op onze site. Die pagina’s houden we up to date. Studentendecanen bij Studentenservice kunnen studenten vertellen wat de stand van zaken is en hen individueel helpen. Daarnaast hebben we ervoor gezorgd dat ook faculteiten op de hoogte zijn. Ik denk niet dat we heel veel meer kunnen doen.”Van de Zande meent bovendien dat veel studenten hun eigen informatie weten te verzamelen. “Je mag verwachten dat studenten inmiddels wel weten dat er wat speelt. Dat blijkt ook wel; het aantal mensen met vragen bij onze balies valt mee.”Studentendecaan Frank Peters bevestigt dat beeld. “Het is absoluut niet zo dat studenten je glazig aankijken als je erover begint. Omdat de huidige studenten zelf direct getroffen kunnen worden door de maatregelen, weten ze vaak behoorlijk goed wat er aan de hand is. De meeste studenten die bij ons langskomen, zitten vooral met een brok emotie over de onrechtvaardigheid van de maatregelen. Ze worden geconfronteerd met de gevolgen van eerdere keuzes die ze nooit hadden kunnen voorzien. Hadden ze nu maar niet een jaar bestuur gedaan of maar niet voor een jaar parkeerstudie gekozen ….”Ook Peters ziet niet zoveel mogelijkheden om studenten nog op andere wijzen te informeren dan nu gebeurt. “Je moet studenten niet overvoeren met mails. Een verstandig academisch opgeleid persoon weet waar hij de informatie kan vinden als hij die nodig heeft.”TutorenOud-universiteitsraadslid en aankomend voorzitter van de nieuwe studentenbelangenbehartiger in Utrecht VIDIUS, Tjolina Proost, heeft begrip voor de aanpak van de universiteit. “Je wilt natuurlijk geen bulkmails blijven versturen en ook pas informeren als zaken definitief zijn, dat snap ik.”Toch heeft zij het gevoel dat de universiteit studenten op een effectievere wijze zou kunnen benaderen. “Misschien dat studenten in grote lijnen wel op de hoogte zijn van de plannen, maar de details kennen ze niet. Ze weten niet wat het voor hen persoonlijk zou kunnen betekenen. Laatst nog tijdens de UIT bijvoorbeeld, merkten we bij de stand van VIDIUS dat er een behoorlijke informatieachterstand is, vooral bij eerstejaars. Waarom maakt de UU niet meer gebruik van tutoren en waarom zetten ze het netwerk van de studentenorganisaties niet in? Dan wordt de toegang tot informatie en vooral de verspreiding van informatie van de UU veel gemakkelijker.”Van de Zande heeft zijn twijfels bij dit idee. “Tutoren weten alles over de studie, maar lang niet alles over wet- en regelgeving. Dat is ook niet hun taak. Je moet oppassen wat je vertelt aan studenten, een fout is snel gemaakt en kan verregaande consequenties hebben.”Ook Frank Peters pleit ervoor dat vragen van studenten bij zijn Studentenservice terecht komen. “Ik kan me voorstellen dat de studentenbonden vinden dat er te weinig informatie wordt gegeven. Maar dat komt ook omdat het kabinet alles weer ouderwets ingewikkeld maakt en veel zaken nog niet heeft afgekaart. Zelfs wij studentendecanen moeten soms vertellen dat we iets ook niet weten of dat we zaken nog even moeten uitzoeken.”EerstejaarsStudentendecaan Peters is bovendien sceptisch over al te uitvoerige informatieverstrekking aan eerstejaars. “Die nieuwe studenten hebben helemaal geen behoefte aan moeilijke verhalen. Zij gaan er gewoon vanuit dat ze binnen vier jaar klaar zijn. Punt.”Sebastiaan Hameleers van ISO denkt dat eerstejaars studenten zich in een andere positie bevinden dan ouderejaars. “Als de afspraak bij het begin van de studie is dat je maar één uitloopjaar is, dan weet je waar je aan toe bent. Het probleem is nu echter dat de spelregels voor iedereen die al studeerde tussentijds zijn veranderd. En dan is goede informatievoorziening essentieel. Daar kunnen universiteiten bij helpen, maar eigenlijk zou het ministerie het voortouw moeten nemen.”Wat Tjolina Proost van VIDIUS betreft is het hoog tijd dat “zowel het ministerie, de universiteit en de studenten hun eigen verantwoordelijkheid nemen”. “We kunnen wel naar elkaar blijven wijzen maar voor je het weet is het te laat met de goede voorlichting en dat zou pas echt verregaande consequenties hebben”. Het Hoger Onderwijs Persbureau publiceerde deze zomer het artikel 'Alles wat je moet weten over de langstudeerboete'