‘Ze vroegen of ik een terrorist was’
Een baan zoeken is voor allochtone carrièretijgers in Nederland niet gemakkelijk. Dankzij de beeldvorming van onder meer Wilders, moeten ze zich op voorhand vaak verdedigen. Aanleiding voor de Jonge Democraten Utrecht (JDU) om enkele allochtone ervaringsdeskundigen bij elkaar te zetten om hun ervaringen uit te wisselen en te ontdekken hoe het tij is te keren.
“Ik wilde een baan en stuurde dus na mijn studie een bescheiden brief naar een bedrijf. No way dat ik daarmee mijn mondige Hollandse concurrenten versloeg. Ik ontdekte dat ik alleen kans maakte door steeds na te bellen en mezelf nadrukkelijk op de voorgrond te plaatsen”, vertelt tweede Kamerlid Fatma Kaser Koya. De van oorsprong Turkse studeerde Rechten in Tilburg en deed een onderzoeksstage bij het Max Planck Instituut in Freiburg. Bij haar terugkomst in Nederland werkte ze bij verschillende advocatenbureaus en het FNV op het gebied van arbeidsrecht en sociaal verzekeringsrecht. Vanaf 2004 zit ze namens D66 in de Tweede Kamer.
Veel ambitieuze allochtonen hebben de indruk dat ze minder kans maken op een baan dan hun autochtone medestudent. De oorzaak is niet altijd duidelijk. Worden ze alleen al afgewezen op hun exotische naam? In hoeverre zijn opdrachtgevers bang voor cultuurverschillen? Of laten de bedrijven zich afschrikken door het negatieve imago dat de islam kreeg na de aanslagen op de Twin Towers in 2001? De Jonge Democraten Utrecht (JDU) organiseerden deze week een avond met allochtone ervaringsdeskundigen onder de titel ‘Superallochtonen! Arbeidskansen voor allochtone carrièretijgers’. Herkennen ze het beeld? En hoe kan je er het best mee omgaan?
Massavernietigingswapen
De Wageningse promovendus Sina Salim –donker baardje, chronische lach op zijn gezicht- heeft altijd redelijk makkelijk een baan of stageplaats kunnen vinden. Maar op onverwachte momenten deden zich toch problemen voor. De Iraniër wilde het liefst studeren in de Verenigde Staten, maar dat zat er vanwege 9/11 niet in. Toch lukte het hem tijdens zijn studie in Nederland een stageplaats te vinden op een goede universiteit uit Californië. Hij lacht er nu om, maar de dag dat hij een visum aanvroeg voor zijn stage in Amerika is hem lang bijgebleven. “Ik was een doorsnee student. Bestuurslid van de basketbalvereniging, elke ochtend een bezopen kop, stageambities in Amerika”, begint de Iranese pretoog zijn verhaal. “Tot mijn verbazing mocht ik stagelopen bij een goede universiteit in Californië. Yes, dacht ik. Alleen nog even een visum aanvragen voor vier maanden. Dus ik stapte binnen bij de ambassade in Amsterdam. De mensen voor mij kregen een formuliertje, vulden het in en mochten weer weg. Toen was ik aan de beurt. De mevrouw keek me fronsend aan. ‘Wilt u even meekomen?’, vroeg ze argwanend. Ik nam plaats in een kamertje. Ze duwde een stapel vragenlijsten in mijn handen. De eerste vraag was, ik verzin dit niet: ‘Bent u een terrorist?’ Na het doorploegen van de schriftelijke vragen, onderging ik een live verhoor. ‘U studeert iets dat met chemische stoffen te maken heeft, waarom doet u dat? Wilt u bommen leren maken?’ Ook vroeg ze bloedserieus wat mijn familie in Iran voor werk deed, hadden ze banden met terreurorganisaties? Wat wist ik van massavernietigingswapens?”.
Sollicitatiecommissie
Allochtone carrièretijgers blijken regelmatig tegen blokkades aan te lopen. Eerst is het de vraag of je als allochtone student al wordt uitgeselecteerd op grond van afkomst en niet op basis van kwaliteiten. Het is heel moeilijk om dat vast te stellen. Je weet namelijk niet wie je tegenkandidaten zijn. Wanneer je wel weet door te dringen tot de gespreksronde, blijkt dat er een zekere afstand bestaat. De vragen zijn op voorhand kritisch. Er zijn twijfels over de taalvaardigheid en of je als allochtoon wel past in de bedrijfscultuur. “Mensen zijn geneigd om eerder iemand aan te nemen die op hen lijkt”, zegt Jamilia el Mourabet. Zij is jobcoach diversiteit bij ABN Amro en onderzocht waarom er relatief weinig allochtonen bij de bank werken. “Ik ontdekte dat mensen die sollicitaties afhandelen toch in de eerste plaats kijken naar iemand met dezelfde achtergrond. Daarom is een diversiteitsmedewerker of een gemengde sollicitatiecommissie belangrijk.”
Cultuurverschillen
Veel allochtonen worstelen met de vraag in hoeverre ze afstand moeten nemen van hun eigen achtergrond. “Mijn advies is je identiteit niet te verstoppen. Maar wees wel bewust hoe je overkomt,” aldus Fatma Kaser Koya.. Ze licht dit laatste toe met een voorbeeld. “Ik herinner me Tarek. Hij kwam bij mij solliciteren, maar hij kwam ongelofelijk ongeïnteresseerd over in het gesprek. Hij pielde aan een pen en zat onderuitgezakt. Ik spiegelde hem en vroeg hoe ik op hem over kwam. ‘Alsof u niet luistert’, zei hij. Toen ik hem vertelde dat ik hem spiegelde, schrok hij. Ik gaf hem tips en een tweede kans. Die heeft hij met beide handen gepakt. Hij is aangenomen en zijn baas noemt hem de topper van het bedrijf.”
El Mourabet merkt dat er binnen een bedrijf een cultuurverschil bestaat over ‘de goede werknemer’. “Mijn ervaring is dat allochtone werknemers een goede indruk willen maken door keihard te werken, ze maken dan heel veel extra uren. Daarmee denken ze op te vallen. In de praktijk blijkt dat een mondig persoon veel eerder in het oog springt.”
Globaliserende wereld
Emma, student Taal- en Cultuurstudies, waagt een tegengeluid te laten horen. “Jullie geven tips voor allochtonen zodat ze gemakkelijker toegang krijgen tot de arbeidsmarkt. Maar heeft die arbeidsmarkt genoeg behoefte aan allochtonen?” Spreker Fatma Kaser Koya springt op. “Goede vraag! De culturele verschillen zorgen inderdaad voor botsingen. Hebben werkgevers dan wel behoefte aan een allochtone medewerker? Drie op de vier antwoordt ja. Allochtonen zijn tweetalig, dat is nodig in een globaliserende wereld. Bovendien wil je als bedrijf graag een diverse uitstraling hebben. Er is dus behoefte aan meerdere culturen.”
|