Checklist voor waarde van wetenschap
Hoe meet je het nut van onderzoek? Niet door klakkeloos octrooien te turven, waarschuwt het Rathenau Instituut. De maatschappelijke waarde van onderzoek kent vele gezichten.
Het toepassen van wetenschappelijke inzichten gebeurt op allerlei terreinen, stelt het Rathenau Instituut. “Voor elke discipline bestaan geëigende vormen van valorisatie: van octrooien en spin-offs, via advies over nieuwe wetgeving tot het samenstellen van een tentoonstellingscatalogus.”
Daarom moeten beleidsmakers zich niet blindstaren op publicaties of octrooien, vinden de onderzoekers. Ze hebben enkele relevante vragen op een rijtje gezet. Wat willen we bereiken op het gebied van valorisatie? Wat is onze verantwoordelijkheid? Wat zijn onze doelen? Hoe willen we deze verwezenlijken?
Voor een technische universiteit is het aantal octrooien misschien een aardige indicator, maar zelfs dan blijft het oppassen: zijn twee octrooien beter dan één? Uiteindelijk gaat het er om wat er met die octrooien gebeurt.
Een kenniskring van een hogeschool heeft weer andere doelen. Wat is de missie van een lectoraat? Met hoeveel bedrijven moet het samenwerken? Hoeveel studenten moeten aan dit onderzoek bijdragen, en hoe dan?
Zo opperen ze ook criteria voor een faculteit geesteswetenschappen: kijk naar de samenwerkingsverbanden met musea, bibliotheken, archieven, overheden enzovoorts.
Eén punt keert in alle gevallen terug: de missie. Als beleidsmakers en wetenschappers eens expliciet formuleren wat hun maatschappelijke missie is, dan wordt het al een stuk eenvoudiger om naderhand te controleren of een onderzoeksproject werkelijk vrucht heeft afgeworpen.
Het Rathenau Instituut organiseert binnenkort een congres over het onderwerp: de Valorisatieparade. Een onderwerp dat internationaal weinig aandacht krijgt, aldus het Rathenau. “Buiten Nederland en België is het begrip valorisatie nauwelijks in gebruik. Er zijn daardoor weinig studies over valorisatie.”
Het Rathenau Instituut stimuleert de publieke en politieke meningsvorming over wetenschap en technologie. Daartoe doet het instituut onderzoek naar de organisatie en ontwikkeling van het wetenschapsysteem, publiceert het over maatschappelijke effecten van nieuwe technologieën, en organiseert het debatten over vraagstukken en dilemma’s op het gebied van wetenschap en technologie.