Nationale Denktank: drie maanden in een snelkookpan

Burgers die vaak elk ontzag voor de autoriteiten verloren hebben, en die zich totaal niet meer betrokken voelen bij de samenleving. In de Nationale Denktank 2010 werkten 22 studenten en afgestudeerden dit najaar aan oplossingen voor een groeiend maatschappelijk probleem.

“Het is echt een ongelooflijke ervaring geweest, een soort snelkookpan”, zegt Jacqueline met glinsterende ogen. “We maakten werkweken van vijftig tot zestig uur en de dynamiek was enorm. Op de universiteit ben je toch vooral beschouwend bezig, in de Denktank kregen we drie maanden een kijkje in de keuken van de consultancy. Er is een wereld voor me opengegaan.”

 
Jacqueline studeerde in 2006 af aan het University College en behaalde in 2009 de bachelor Rechtsgeleerdheid. Eind 2009 behaalde zij haar masterdiploma Internationaal Publieksrecht. Begin volgend jaar gaat zij aan de slag als advocaat-stagiaire bij kantoor De Brauw Blackstone Westbroek.

Lijvig document

‘Zelf Vertrouwen’. Dat is de titel van het rapport dat de Stichting Nationale Denktank maandag 13 december aanbood aan minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie. In het lijvige document staat een groot aantal concrete suggesties om de kloof tussen burgers en overheid te verkleinen.  Als rechtenstudenten de politie bijvoorbeeld zouden gaan helpen met het afhandelen van plankzaken, dan zouden politiemensen meer tijd hebben voor urgentere problemen.

Die laatste suggestie staat in het hoofdstuk over herstel van vertrouwen in de politie. Behalve de net afgestudeerde juriste Starmans schreef ook student bestuurs- en organisatiewetenschap Ruben Spelier mee aan dit hoofdstuk. “Ik had het rapport over duurzaamheid van de Denktank 2009 gelezen en toen ik hoorde wat het onderwerp voor dit jaar was, was ik meteen verkocht. De kloof tussen burger en overheid, een ideaal thema voor een USBO-student.”

Eenzaamheid

Na een pittige selectieprocedure werden Jacqueline en Ruben verkozen uit ruim tweehonderd kandidaten. Ook aio Marloes van Noorloos behoorde tot de gelukkigen. Zij zag in de Denktank een kans om even te ontsnappen aan de relatieve ‘eenzaamheid’ van haar promotieonderzoek naar haatuitingen in de samenleving. “Maar ook voor mij was aantrekkelijk dat het thema van de Denktank dicht bij mijn promotieonderwerp lag.”

Na een twee weken durende summer school vertrokken de 22 Denktankers begin september naar het Amsterdamse Science Park, waar ze, verdeeld in vijf groepen, drie maanden lang aan de slag gingen. “De eerste tijd ging vooral op aan het in kaart brengen van de problemen. We lazen veel, maar gingen ook de boer op om overal in het land met mensen te praten en in de praktijk te zien hoe dingen werken.”

Straatinterviews

Ruben: “We hebben met rechters en politiemensen gesproken en met deskundigen op het gebied van het binnenlands bestuur, maar we hebben ook enquêtes en straatinterviews gehouden. En met het team dat zich bezig hield met de politie hebben wij bijvoorbeeld een dag lang gevolgd wat de politie allemaal doet. Zelf heb ik die dag in een meldkamer gezeten om te zien hoe het daar in de praktijk toegaat.”

“We hebben ook een Den Haag-dag gehad”, vult Jacqueline aan. “Daar kregen we van medewerkers van de ministeries van Financiën en Binnenlandse Zaken te horen hoe het spel in politiek Den Haag werkt, dat je wel leuke dingen kunt bedenken, maar dat die weinig kans maken als ze te veel geld kosten. Er zat zelfs instructie bij van een lobbybureau, dat ons duidelijk maakte hoe je in Den Haag dingen voor elkaar kunt krijgen.”

Ruben Spelier studeert sinds 2006 Bestuurs- en Organisatiewetenschap. Dit studiejaar verwacht hij zijn bachelordiploma te behalen. Hij vervulde verschillende bestuursfuncties. In het studiejaar 2008-2009 was hij lid van de Universiteitsraad.

McKinsey

Na deze verkennende fase kwam het moment om de informatie te verwerken tot concrete adviezen. Net als eerder werden de deelnemers ook in deze fase met raad en daad bijgestaan door organisatieadviseurs van onder meer McKinsey. Marloes: “Die mensen hamerden er voortdurend op dat we moesten streven naar praktisch toepasbare adviezen. De focus lag heel duidelijk op: je kunt wel een leuk idee hebben, maar het moet ook uitvoerbaar zijn.”

Ruben: “Neem onze aanbeveling om studenten achterstallig werk van de politie te laten doen. We hadden ook kunnen zeggen: zorg voor meer capaciteit bij de politie, maar dan weet je van te voren dat je iets vraagt wat in de huidige situatie onhaalbaar is. De oplossing die wij bedacht hebben, is praktisch toepasbaar. Dat werd bevestigd door de korpschef van Flevoland. Hij vond het een heel bruikbare suggestie.”

Denktankbaby

Tussen alle werkzaamheden door werd het sociale aspect niet vergeten, vertellen de drie Utrechtse deelnemers lachend. “We hielden regelmatig enquêtes binnen de groep met vragen als ‘Met wie zou je het liefst een beschuitje eten?’ En bovendien bivakkeerden de meeste deelnemers die drie maanden in de door de UvA beschikbaar gestelde spaceboxen. Of er relaties zijn ontstaan? Bij ons niet, maar onlangs is uit een eerdere Denktank wel de eerste Denktankbaby geboren, dus je weet maar nooit.”

In feite voelde deelname aan de Denktank een beetje alsof je drie maanden in het buitenland zat, vertelt Jacqueline. “Gelukkig is mijn vriendje zelf ook heel actief, maar toch vroeg hij zich soms af of hij nog wel voor me bestond Er gebeurde zoveel en je was zo druk bezig met je project dat je alles eromheen vergat. Het was puur adrenaline, zeker omdat alles in een hoge versnelling gebeurde en je opeens, bij wijze van spreken zonder kloppen, bij iedereen naar binnen kon stormen. En dan die discussies, het was gewoon verslavend.”

Crime College

Vanwege het concrete karakter ervan verwachten de Denktankleden dat een groot deel van hun oplossingen ook echt zal worden uitgevoerd. Als voorbeeld noemt Marloes het voorstel voor een Crime College, lessen over het recht en de rechtspraak voor scholieren in het mbo en het voortgezet onderwijs door inspirerende hoogleraren, rechters en advocaten. Ook zouden rechters in voor jongeren aansprekende filmpjes scholieren kunnen laten zien met welke dilemma's zij te maken krijgen bij het rechtspreken.

Dat de oplossingen in het rapport ‘Zelf Vertrouwen’ concreet zijn, behoeft geen twijfel. Maar denken de leden van de Denktank nu echt dat rechtenstudenten die de politie een handje helpen en hoogleraren die les gaan geven op school voldoende zijn om de burger weer vertrouwen in de overheid te geven?

Marloes van Noorloos behaalde in 2005 de bachelor Nederlands recht en in 2007 de master International and European public law aan de Universiteit van Tilburg. In dat jaar werd zij aangesteld als aio bij het Utrechtse Willem Pompe instituut voor Strafrechtswetenschappen voor een promotieonderzoek naar haatuitingen in de samenleving

Transparanter

Jacqueline: “Natuurlijk is dat probleem niet een-twee-drie op te lossen, maar ik denk wel dat het heel belangrijk is om het gesprek met elkaar aan te gaan.”

Marloes: “Maar dat helpt alleen als de overheid transparanter wordt en beter laat zien wat zij doet. Daarom zijn veel van onze oplossingen mede daarop gericht.”

Ruben: “Ik geloof echt in deze aanpak. Als je er bij voorbaat van uitgaat dat je mensen toch niet mee krijgt, dan wordt het ook niets. Wij denken dat het van belang is om mensen duidelijk te maken hoe publieke organisaties werken. Als ze meer begrip krijgen voor overheidsinstanties, dan groeit daardoor automatisch ook het vertrouwen.”