Rankings: Oxford vs Hull

Rowan Atkinson en Stephen Fry hadden al zo hun meningsverschillen over welke universiteiten werkelijk world class zijn (zie video). De Times Higher Education komt donderdag met de jaarlijkse ranglijst van de beste universiteiten ter wereld. Na heftige kritiek in voorgaande jaren, gooit het tijdschrift het over een geheel andere boeg. Net als de Shanghai-ranking wordt de lijst van de Times gezien als een belangrijke internationale vergelijking van topuniversiteiten. Die status hebben beide ranglijsten echter vooral bij ambitieuze studenten, overheden en partners van universiteiten. Individuele wetenschappers schenken vaak in het geheel geen aandacht aan de ranglijsten: die weten zelf wel wat goed is en wat niet goed op hun vakgebied. Universitaire bestuurders hebben altijd een schizofrene houding aangenomen tegenover de ranglijsten. Een ‘top zoveel’ aanleggen van de tienduizenden instellingen in het hoger onderwijs doet immers geen recht aan de verschillen tussen die instellingen. Zo wordt de Shanghai-lijst gedomineerd door Amerikaanse universiteiten met grote budgetten, een grote bèta-output en een academisch ziekenhuis. Mogen instellingen die andere prioriteiten hebben dan langs eenzelfde meetlat worden gelegd? Nee toch. Tegelijkertijd wordt echter wel de behoefte gevoeld om te benchmarken met gelijksoortige instellingen wereldwijd nu het hoger onderwijs steeds meer een internationale markt wordt. Studenten, overheden en bedrijfsleven vragen immers om transparantie over onderzoeks- en onderwijskwaliteit. Maar daarbij mogen niet geen appels naast peren worden gelegd. Nieuwe multidimensionale rankings waarbij vergelijkbare universiteiten worden vergeleken op eenduidige criteria, moeten de bruikbaarheid vergroten. De oud-bestuurder van de Universiteit Twente Frans van Vught werkt in opdracht van de Europese Unie al aan een pilot waaraan ook de UU deelneemt. Daarnaast worden ook de ontwikkelingen dit jaar bij de Times Higher Education gezien als een stap in de juiste richting. De Times-lijst had in academische kringen altijd het stempel van een notoir onbetrouwbare meting. Alom bekend is het verhaal van de Maleisische universiteiten die de top 100 bestormden dankzij het feit dat zij de Maleisische studenten van Chinese of Indiase achtergrond als ‘internationale studenten’ aanmerkten. Maar het was vooral de schimmige reputatiemeting die onder vuur lag. Een simpel peer survey onder slechts enkele duizenden vrij willekeurig gekozen wetenschappers telde liefst voor 40 procent mee in de berekeningen. Onwenselijke subjectiviteit die bovendien oude traditionele Britse instellingen bevoordeelt, zo was alom de mening. Eerder dit jaar ging de Times Higher Education op ongekende wijze door het stof. Waarnemend hoofdredacteur Phil Baty gaf onomwonden toe dat de ranglijst die hij zes jaar had gepubliceerd en die wereldwijd grote aandacht kreeg, “not good enough” was. Baty zette de samenwerking met onderzoeksbureau QS vol stop. De nieuwe partner Thomson Reuters moest niet alleen meer data verzamelen, maar ook slimmere vragen gaan stellen, zo vond Baty.Donderdag kunnen universiteiten zien wat de gevolgen zijn van de vernieuwingen. THES legt meer accent op feitelijk meetbare onderzoeksoutput en minder op reputatie en internationale allure. Ook worden nu 13 in plaats van 5 aparte indicatoren aangegeven, dit om vergelijkingen tussen universiteiten op meer verschillende vlakken mogelijk te maken. Maar voor die details zullen de meeste media geen oog hebben. Alleen die ene eendimensionale ranglijst van de beste universiteiten ter wereld zal belicht worden. In Utrecht hoopt men stiekem net als op de Shanghai-lijst de beste Nederlandse universiteit te worden. In voorgaande jaren bleven Amsterdam en Leiden de UU nog voor op de THES-lijst. De kans op positieverbetering lijkt gestegen nu de reputatiemeting van minder belang is. Het ligt voor de hand dat die willekeurige wetenschappers bij het invullen van de vragenlijst eerder aan Amsterdam dan aan Utrecht dachten.De universiteit van Hull, waar Rowan Atkinson zo'n lage dunk van heeft, moet de UU in ieder geval achter zich kunnen houden. XB