Stapel onderzocht effect fraude

Diederik Stapel schreef in 1999 een wetenschappelijk artikel voor een wetenschappelijk tijdschrift over de impact die de Diekstra-zaak had op de psychologie. Deze bizarre ontdekking deed een lezer van de Amerikaanse website Retraction Watch en een artikel hierover staat deze week op de site van Folia. Stapel beschrijft het plagiaatgeval van een bekende Nederlandse psycholoog. Hij noemt geen namen, maar wie het artikel leest herkent duidelijk de case van klinisch psycholoog René Diekstra die in 1996 door een publicatie in Vrij Nederland werd beschuldigd van plagiaat. Hij zou vele pagina’s uit een populair wetenschappelijk boek hebben overgeschreven. De affaire deed veel stof opwaaien. Plagiaat is nooit bewezen, maar Diekstra verliet wel de Leidse universiteit waar hij toen werkte.Stapel, toen nog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, deed een mailonderzoek onder psychologen om te weten te komen in hoeverre deze zaak het vakgebied van de psychologie zou schaden. Het artikel werd gepubliceerd in het European Journal of Social Psychology. Uit het onderzoek bleek dat de impact groter was wanneer de wetenschapper zich nauwer met Diekstra verbonden voelde. Wetenschappers van dezelfde universiteit als Diekstra vonden meer dan wetenschappers van andere universiteiten dat het aanzien van het vakgebied meer was geschaad. De sociaal psychologen noemden de reputatieschade voor het vakgebied groter als Diekstra werd geintroduceerd als psycholoog dan wanneer hij in de vragen als klinisch psycholoog werd voorgesteld. Bij klinisch psychologen was het effect juist omgekeerd.In het onderzoek bleken de resultaten sterk te matchen met de hypotheses. In hoeverre de gegevens zijn gemanipuleerd is niet bekend. Stapel noemt zijn studie intrigerend omdat zijn studie aantoont  dat sociaal psychologen zich door de manier van vragen laten beinvloeden. Hun reactie is immers afhankelijk van de (gemanipuleerde) informatie die ze krijgen.Misschien is het tijd voor een vervolgonderzoek. De kwestie Stapel leent zich daar uitstekend voor.Lees hier alle artikelen over het rapport Levelt en de affaire Stapel