Studiepunten verdienen met Kafka en Mulisch

September dit jaar start de cursus Lezen is denken, een zoektocht naar dwarsverbanden tussen de literatuur en de sociale wetenschappen. Iedere maand wordt een werk uit de topliteratuur behandeld door een andere docent.‘Het proces’ van Kafka legt thema’s als vervreemding en absurde bureaucratie misschien wel beter uit dan sociale wetenschappers dat kunnen. En ‘De zaak 40-51’ van Harry Mulisch over het proces-Eichmann zegt veel belangrijke dingen over gehoorzaamheid. Vanuit die gedachte is de cursus Lezen is Denken opgezet, een cursus waarin dwarsverbanden tussen romanliteratuur en sociaal-wetenschappelijke inzichten worden belicht. Iedere maand wordt een topwerk uit de literatuur behandeld door een andere docent, en dat het hele studiejaar door.Onder professorenAlle studenten van de Universiteit Utrecht zijn welkom. De initiatiefnemers beginnen de cursus met een inleiding over de relatie tussen romanliteratuur en sociale wetenschappen. Daarna bijt Willem Koops, hoogleraar ontwikkelingspsychologie en decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen de spits af het boek ‘Onder professoren’ van W.F. Hermans.Studenten worden geacht het boek eerst zelf te lezen, dan te bespreken in een boekenclub met andere studenten. Vervolgens zal een docent in een college het boek bespreken. Om de cursus met succes af te ronden moeten de studenten een portfolio bijhouden en een essay schrijven over een boek en thema naar keuze. Met het succesvol afronden van de cursus aan het eind van het jaar zijn 7,5 ECTS-punten te behalen.Docenten werken voor niksASW-docenten Carol van Nijnatten en Jaap Bos namen het initiatief voor de cursus. Vanwege bezuinigingen kan de faculteit geen financiële middelen beschikbaar stellen. Bos: “Alle docenten doen er aan mee ‘om de niet’, zuiver uit liefde voor het idee.”Romans en sociale wetenschappen kennen veel overeenkomsten, zegt Bos. “Romans zeggen iets over het leven. Sociaal wetenschappers doen dat ook. Maar ze gaan niet over hetzelfde. Je moet een domein vinden dat daar tussenin zit.” Veel docenten willen onbezoldigd meedoen aan de cursus, zeggen de initiatiefnemers. ‘Popprofessor’ Tom ter Bogt komt een college geven over jeugd en sociopathie naar aanleiding van de boeken van Bret Easton Ellis. Er zijn nu al zoveel aanmeldingen van docenten dat er al een tweede jaar aan colleges gevuld is. Hoogleraar pedagogiek Micha de Winter gaat in het studiejaar 2012-2013 een college geven over Philips Roths The Plot Against America.De cursus biedt een mix tussen oude en nieuwe literatuur. De eerste drie boeken op het programma zijn ‘Onder Professoren’ (W.F. Hermans), ‘Het proces’ (Franz Kafka) en ‘De zaak 40/61’ (Harry Mulisch). Later in het jaar is er aandacht meer eigentijdse auteurs, zoals A.F.Th van der Heijden (Het leven uit een dag) en Bret Easton Ellis (Less Than Zero, American Psycho).Sommige van de boeken op het programma zijn best lastig, erkent Van Nijnatten. “We stellen hoge eisen aan studenten. We bevelen de cursus aan aan derdejaars. Maar eerste- en tweedejaars met ambitie zijn ook welkom natuurlijk.”Bos: “Dit is de echte topliteratuur. Wij als docenten hebben de verantwoordelijkheid om studenten aan het lezen te houden of te brengen. Je moet met veel enthousiasme laten zien dat dit soort literatuur raakt aan het werk dat je doet.”Bos: “Kafka of Dostojevski. Dat is zo ontzettend goed. Studenten moeten niet alleen leren van hun ideeën, maar ook van hoe ze schrijven. Als je daar van kan leren, daar winnen ze wat mee. We willen dat studenten beter leren denken, uitdrukken en hun taalbeheersing verbeteren.”Van Nijnatten: “Het is natuurlijk even afwachten of deze cursus aanspreekt. Wij zijn er van overtuigd dat romans een hele goede manier zijn om over zingeving na te denken. Of in deze beeldcultuur mensen nog geïnteresseerd zijn wat er zich achter deze façade afspeelt, dat weet ik niet. Philip Roth kondigt al een tijd het einde van de romanlezer aan.”Bos: “Maar dat is nog niet het einde van de roman. We weten allemaal dat geen enkele verfilming van het boek het háált bij het boek zelf.”ASW-docenten Carol van Nijnatten en Jaap Bos namen het initiatief voor de cursus. Vanwege bezuinigingen kan de faculteit geen financiële middelen beschikbaar stellen. Bos: “Alle docenten doen er aan mee ‘om de niet’, zuiver uit liefde voor het idee.Romans en sociale wetenschappen kennen veel overeenkomsten, zegt Bos. “Romans zeggen iets over het leven. Sociaal wetenschappers doen dat ook. Maar ze gaan niet over hetzelfde. Je moet een domein vinden dat daar tussenin zit.” Bret Easton EllisVeel docenten willen onbezoldigd meedoen aan de cursus, zeggen de initiatiefnemers. ‘Popprofessor’ Tom ter Bogt komt een college geven over jeugd en sociopathie naar aanleiding van de boeken van Bret Easton Ellis. Er zijn nu al zoveel aanmeldingen van docenten dat er al een tweede jaar aan colleges gevuld is. Hoogleraar pedagogiek Micha de Winter gaat in het studiejaar 2012-2013 een college geven over Philips Roths The Plot Against America.De cursus biedt een mix tussen oude en nieuwe literatuur. De eerste drie boeken op het programma zijn ‘Onder Professoren’ (W.F. Hermans), ‘Het proces’ (Franz Kafka) en ‘De zaak 40/61’ (Harry Mulisch). Later in het jaar is er aandacht meer eigentijdse auteurs, zoals A.F.Th van der Heijden (Het leven uit een dag) en Bret Easton Ellis (Less Than Zero, American Psycho).Sommige van de boeken op het programma zijn best lastig, erkent Van Nijnatten. “We stellen hoge eisen aan studenten. We bevelen de cursus aan aan derdejaars. Maar eerste- en tweedejaars met ambitie zijn ook welkom natuurlijk.”Bos: “Dit is de echte topliteratuur. Wij als docenten hebben de verantwoordelijkheid om studenten aan het lezen te houden of te brengen. Je moet met veel enthousiasme laten zien dat dit soort literatuur raakt aan het werk dat je doet.”DostojevskiBos: “Kafka of Dostojevski. Dat is zo ontzettend goed. Studenten moeten niet alleen leren van hun ideeën, maar ook van hoe ze schrijven. Als je daar van kan leren, daar winnen ze wat mee. We willen dat studenten beter leren denken, uitdrukken en hun taalbeheersing verbeteren.”Van Nijnatten: “Het is natuurlijk even afwachten of deze cursus aanspreekt. Wij zijn er van overtuigd dat romans een hele goede manier zijn om over zingeving na te denken. Of in deze beeldcultuur mensen nog geïnteresseerd zijn wat er zich achter deze façade afspeelt, dat weet ik niet. Philip Roth kondigt al een tijd het einde van de romanlezer aan.”Bos: “Maar dat is nog niet het einde van de roman. We weten allemaal dat geen enkele verfilming van het boek het háált bij het boek zelf.” Voorlopige planning Lezen is Denken 2011/2012:13 sep Carol van Nijnatten & Jaap Bos: inleiding04 okt Willem Koops: W.F. Hermans - Onder professoren01 nov Jaap Bos: Kafka – Het proces06 dec Wim Meeus: Harry Mulisch – Het proces07 feb Carol van Nijnatten: Philip Roth - Patrimony06 mrt Willibrord de Graaf: Primo Levi - Is dit een mens?03 apr Ton Robben: Gabriel Garcia Marquez - Kroniek van een aangekondigde dood08 mei Marcel van Hout: A.F.Th van der Heijden - Leven uit een dag05 jun Tom ter Bogt: Bret Easton Ellis - Less than Zero/American Psycho