Yvonne van Rooy over boetes voor langstudeerders: ´Dit is de weg terug´

De Utrechtse collegevoorzitter Yvonne van Rooy vreest de gevolgen van het kabinetsvoornemen om studenten en universiteiten bij studievertraging te straffen. “Alle mooie woorden over het verhogen van de kwaliteit van het onderwijs hebben hun betekenis verloren.”Haar Tilburgse collega zat in Buitenhof, de Nijmeegse collegevoorzitter sprak in NRC Handelsblad, en ook andere universitaire bestuurders keerden zich al publiekelijk tegen de plannen van het kabinet om studenten die langer dan een jaar studievertraging oplopen 3000 euro collegegeld te laten betalen en universiteiten 6000 euro per ‘langstudeerder’ te korten. De suggestie dat het Utrechtse universiteitsbestuur zich de afgelopen weken wat stil hield, wordt door Van Rooy met een kwinkslag weggewuifd. “Jullie komen nu pas langs.”Volgens de collegevoorzitter heeft ook de UU zich onomwonden uitgesproken tegen de kabinetsplannen en die opvatting  langs verschillende wegen in Den Haag duidelijk kenbaar gemaakt. “Dit is de zwaarste bezuinigingsoperatie sinds de jaren tachtig. Mensen die toen al aan de universiteit werkten, weten nog wel dat die bezuinigingen een enorm effect hadden. En destijds stonden de universiteiten er financieel nog een stuk beter voor dan nu. Het geld wordt weggehaald waar het niet is.”Over de gevolgen voor de studenten zegt ze: “Er is een gevaar dat studenten alle activiteiten met een risico op studievertraging gaan mijden. Een periode in het buitenland kan dan een probleem worden. Voor de Nederlandse samenleving is die buitenlandervaring van studenten nu juist van groot belang. Ook een jaar bestuur of medezeggenschap wordt minder aantrekkelijk, terwijl studenten daar later enorm veel aan kunnen hebben. We zullen hierover in januari met de verenigingen gaan overleggen. Want het actieve Utrechtse verenigingsleven is een wezenlijk onderdeel van onze universiteit en moet dat blijven. “Wat steekt u het meest? “Dat het kabinet twee volstrekt tegengestelde geluiden laat horen. De plannen van de commissie Veerman om de kwaliteit van het hoger onderwijs te verhogen, worden omarmd, maar het is volstrekt duidelijk dat dit alleen te realiseren is met extra investeringen in het hoger onderwijs. Met deze bezuinigingen hebben al die mooie woorden hun betekenis verloren. Dit de weg terug.”Het kabinet wil betere rendementen en minder studie-uitval …“Ook de universiteiten willen dat studenten efficiënt studeren en hun opleiding tijdig afmaken, maar de ervaring wijst uit dat je dat niet met financiële prikkels voor elkaar krijgt. Intensief onderwijs en een goede begeleiding zijn veel belangrijker.“Door universiteiten te korten voor studenten met studievertraging raakt het kabinet álle studenten, ook studenten die keurig nominaal studeren. Universiteiten ontvangen voor studenten die meer dan een jaar zijn vertraagd nu al geen bekostiging meer en ze worden straks dubbel gestraft. Die extra korting gaat geheel ten koste van het reguliere onderwijsbudget en dus van de kwaliteit van het onderwijs.“Daarbij vind ik dat het kabinet deze bezuinigingen invoert over de ruggen van de docenten. Die krijgen straks te maken met studenten die financieel benadeeld worden door een laag tentamencijfer. Docenten zullen die druk gaan voelen, en niet de staatssecretaris.”De VSNU roept op om naar alternatieven te zoeken voor deze plannen. Waaraan moeten we denken?“Het is natuurlijk primair aan de politiek om alternatieven te zoeken. De bekostiging van het hoger onderwijs komt uit twee bronnen: de overheid en de private bijdragen van studenten of hun ouders. Als de overheid het laat afweten, sluit ik niet uit dat op termijn de collegegelden omhoog zullen gaan. Een universitaire opleiding vergroot de kansen op een hoog salaris. Daarom mogen studenten best wat meer investeren. Mijn voorkeur gaat daarbij uit naar een gedifferentieerde aanpak. Voor opleidingen die daadwerkelijk iets extra’s bieden, zoals het University College en het Law College, is een verhoging van het collegegeld zeker te rechtvaardigen.”Wat gaan universiteiten doen als dit beleid er toch komt?“Een ongewenst effect van het nieuwe beleid kan zijn dat universiteiten studenten die elders al studievertraging hebben opgelopen, zullen proberen te weren. Dat is in strijd met de doelstellingen van het bachelor-masterstelsel dat mobiliteit van studenten moest vergemakkelijken.“Het vervelende is dat we nu geen instrumenten hebben om te voorkomen dat studenten te lang over hun studie doen. Je zou kunnen denken aan een uitbreiding van het aantal opleidingen met selectie aan de poort. Bij opleidingen met selectie is de uitval lager omdat studenten serieuzer hun studiekeuze maken. De toegankelijkheid van het hoger onderwijs voor vwo-scholieren zal echter gewaarborgd moet blijven.“Daarnaast zou een bindend studieadvies in het tweede en derde bachelorjaar te overwegen zijn. Eerlijk gezegd zie ik niet waarom dat niet zou kunnen. De student zelf heeft er straks immers financieel belang bij dat de universiteit bevordert dat hij of zij nog op schema zit.”Veel studenten verkeren in grote onzekerheid over wat dat nieuwe beleid voor hen gaat betekenen. Is het geen taak voor het universiteitsbestuur om die studenten daarover voor te lichten?“Het lastige is natuurlijk dat ook wij geen zicht hebben op de uitwerking van deze regeling. Komt er een extra jaar bij voor studenten die een bètastudie doen? Komt er een verzachting voor studenten die actief zijn in de medezeggenschap? En hoe zit het met studenten met een handicap? Het is in het debat in de Tweede Kamer allemaal aan de orde geweest, maar wij hebben er geen zicht  op wat de staatssecretaris gaat doen. Elke uitspraak daarover zou riskant zijn.”Wat is dan uw boodschap voor studenten?“Goed studeren en tempo maken. Zeker nu. Wie gedisciplineerd studeert, heeft de tijd om extra dingen te doen. Binnen en buiten de studie. Als student krijg je de gelegenheid om allerlei capaciteiten te ontwikkelen. Het is een gemiste kans als je die mogelijkheden nu niet optimaal benut.”Sluit u zich aan bij het studentenprotest?“Wij steunen de studenten in hun verzet, dat geldt ook voor de VSNU op landelijk niveau. De bezuinigingen zetten de bijl aan de wortels van de kenniseconomie. Ook wij vinden dat je deze maatregel niet met terugwerkende kracht kunt invoeren en dat je niet alle studenten over één kam kunt scheren.”