Brexit: het Verenigd Koninkrijk in een midlifecrisis

Sinds begin december woon en werk ik voor twee maanden in Londen. Ik besloot om mijn onderwijsvrije periode niet in Utrecht maar aan de andere kant van het kanaal door te brengen. Ook dat is het mooie van werken in de wetenschap, je kunt het overal mee naar toe nemen! Ik koos voor het VK omdat ik daar een paar mensen kende die ik graag wilde spreken, het accent er zo mooi is, ik nog nooit in Londen was geweest, en natuurlijk vanwege de spannendste gebeurtenis voor de Europese Unie vandaag de dag: de Brexit!

Maar hoe is het nu om te leven in een land dat in een soort midlifecrisis verkeert en wat dat betekent dat voor het alledaagse leven van de Brit? Ik deel graag een paar van deze gedachten met jullie.

Het is 2 december als ik een grappend berichtje krijg van een collega die werkt in Canterbury: “You may live out our PM”. Je bent hier wellicht wel langer dan onze premier. Ik ben net met de auto aangekomen in Dover en op weg naar mijn eerste stop: Canterbury. Onderweg zie ik die trucks die richting de ferry en de Eurotunnel rijden en vraag me af hoe deze regio met de enorme verkeersproblemen omgaan als het VK daadwerkelijk uit de douane-unie stapt (zie onderstaand filmpje om te zien wat dat is). En wat gebeurt er met de paspoortcontroles waar je nu doorheen zoeft? Ik google een beetje en begrijp dat de overheid het ook nog niet zo goed weet.

Op de universiteit zie ik wetenschappers uit Duitsland en Frankrijk en hoor ik verhalen over de onzekerheid van onderzoekers over Europese onderzoekssubsidies. Welke impact zou een Brexit hebben op het academische klimaat hier? Hoe moet het voelen om als jonge wetenschapper een beetje stil te staan omdat onduidelijk is of en hoe je geld kunt aanvragen voor onderzoek bij de grootse subsidieverstrekker van Europa? Ik vraag het een paar onderzoekers en ze wijzen allemaal naar de onduidelijke visie van de Britse overheid. Eerst maar eens kijken hoe het gaat lopen met de huidige deal en de aanloop naar 29 maart.

Brexit-moe
Ik slaap de eerste paar dagen bij een Engels/Noorse vrouw. Ze vertelt over haar Brexit-moeheid. Alles is Brexit. Voor, na, achter, om. Ze vindt het moeilijk om in een soort permanente staat van onzekerheid te verkeren, omdat je maar niet te weten komt welke toekomst jouw land heeft. Volgens haar zie je dat terug in de afwachtende manier waarop de overheid bestuurt. Niemand lijkt het echt te weten. Een visie is ver te zoeken. We drinken een pint en kletsen verder.

De volgende dag vertrek ik naar Londen en op de dag van aankomst stelt May haar stemming voor de eerste keer uit. Als een politieke junkie vind ik mijn weg die eerste avond naar Downing street, waar de premier van het VK woont, om een glimp van haar op te vangen. De stemming is bedompt, de onzekerheid groot. Om me heen mensen met kleine protestborden. Ze spreken elkaar allemaal tegen.  

Onzekere toekomst
De eerste weken in Londen val ik stil van de diversiteit aan mensen in deze stad. Er wonen volgens de gemeente Londen alleen al ruim één miljoen Europeanen in de stad van meer dan acht miljoen mensen. Sommige geven aan dat het moeilijk is om na te denken over een toekomst omdat het onduidelijk is welke juridische status zij krijgen na een mogelijke Brexit.

Ik vraag me af welke keuze ik zelf zou maken? Ik verblijf in het huis van Nederlands-Britse vrienden. Een stel. Zij profiteren van de mogelijkheid om te kijken of Nederland niet ook een land is om zich te vestigen, misschien biedt dat meer zekerheid in de toekomst. Een Britse collega met een Italiaanse vrouw vertelt dat ze avonden lang op de EU Exit app een aanvraag in te vullen voor haar verblijf in het VK. Ze moesten er zelfs een Android telefoon voor kopen, de app doet het alleen op Android. Weer niet helemaal uitgedacht.

Uit al deze kleine observaties wordt me maar niet duidelijk wat dit land eigenlijk zelf wil, en dus liggen er talloze opties voor de toekomst op tafel. De mensen nog een keer laten stemmen, geen deal, terugtrekken en gewoon lid blijven, de deal van Theresa May, een andere premier en nieuwe onderhandelingen, een softe Brexit, een nieuwe deal, geen backstop, wel vrij verkeer van mensen en goederen.

Midlifecrisis
Dit soort levensvragen voor de toekomst van een land doen denken aan een soort midlifecrisis: een staat van onrust en twijfel zonder sterk te weten wat dan wel en welke kant het op moet. Een zoektocht naar een nog niet bedacht einddoel.

Ook al gaan midlifecrises meestal weer over, ze berokkenen soms redelijk wat financiële en emotionele schade aan (denk aan een nieuwe racefiets, een nieuwe man of vrouw). Gisteravond was er een nieuw hoogte(of diepte)punt in de midlifecrisis van het Verenigd Koninkrijk. Er werd nu eindelijk gestemd over het akkoord van Theresa May.

Ik stond op het moment van de stemming en de uitslag op Parliament square (dat is het plein recht voor het parlement en zie je ook vaak op TV). De uitslag werd live op TV schermen uitgezonden. Luid gejuich steeg op – al ware het penalty’s bij een spannende voetbalwedstrijd – toen de uitslag werd aangekondigd: “The yay’s to the right: 202, the no’s to the left: 432.” Gejuich, maar waarvoor? Waar leidt dit toe? Plots heb ik het zo te doen met dit land. Ik sta te filmen en ik kan alleen maar denken: wat fijn dat ik zelf nog lang geen 40 ben.

Deze column werd eerder gepubliceerd op de website van Nemo Kennislink.