De Utrecht Young Academy is een geslaagd sociaal experiment
Ruim anderhalf jaar geleden werd ik uitgenodigd om samen met drieëntwintig andere jonge academici de Utrecht Young Academy te beginnen. De nogal brede opdracht die we meekregen was om een onafhankelijk en kritisch geluid te laten horen binnen de universiteit en daarnaast de verbinding te zoeken met de maatschappij. We werden volledig vrijgelaten om onze eigen visie te ontwikkelen, een organisatiestructuur te kiezen en het budget te verdelen.
Het begin van de Utrecht Young Academy, of UYA (oeh ja!) zoals wij onszelf graag noemen, doet me denken aan het omkiepen van een emmer stuiterballen. De leden hebben stuk voor stuk een ongeremd enthousiasme en het vermogen om te improviseren. Nadat het startschot had geklonken liepen we druk allerlei kanten op. Er werden mooie plannen bedacht, de een nog wilder dan de andere, maar er was weinig direct resultaat. Terwijl de eerste maanden verstreken, kwam er weinig uit onze handen. We voelden de onrust opkomen: de universiteit kijkt naar ons, we moeten iets doen!
Eigenlijk was het een groot sociaal experiment. Zet een groep mensen bij elkaar zonder regels en observeer hun gedrag. Wat wordt de organisatiestructuur? Wie neemt de leiding? Hoe kiezen ze nieuwe leden? Hoe verdelen ze het geld? Bij psychologie laten we onze studenten bewust zulke situaties ondergaan om ze iets te leren over spontaan groepsgedrag en leiderschap.
Het moeilijkste was om met één stem naar buiten te treden. Vlak na onze oprichting kwam President Trump met een inreisverbod voor mensen uit zeven moslimlanden. Iemand schreef namens UYA een statement tegen die maatregel, en vele UYA-leden stemden er direct mee in. Een enkeling was echter kritisch. Er ontstond een principiële discussie over de vraag of wetenschappers zich wel of niet zouden moeten mengen in politieke discussies, waardoor het uitbrengen van het statement verzandde. Het was een periode van proefballonnen en nachtkaarsen. Misschien waren we te democratisch.
Het is mooi om te zien hoe er na de aanvankelijke wanorde een werkbare structuur is ontstaan. We zijn realistischer en slagvaardiger geworden. We hebben een goede voorzitter (die overigens is gekozen op een zeer moderne manier. De shortlist kwam tot stand via lootjes trekken zodat assertieve en minder assertieve leden gelijke kansen hadden) en de vergaderingen eindigen op tijd. Veel mooie projecten zijn op stoom, bijvoorbeeld op het gebied van diversiteit, wetenschapscommunicatie, interdisciplinair onderwijs en open science. Wie interesse heeft nodig ik van harte uit een kijkje te nemen op onze website.
De UYA is nu echt op dreef. Ik ben trots om er lid van de zijn en hoop dat we nog jaren zo doorgaan.