De vrouw voorop
Is feminisme een onderwerp waar de Utrechter nog voor warmloopt? In Zweden noemen de nieuwe studiegenoten van Ruben zich onomwonden feminist. Dat heeft hij in de Domstad zelden iemand horen zeggen.
In Göteborg is het de normaalste zaak van de wereld: elke maand zijn er wel goedbezochte vrouwvriendelijke dansclubs, christelijk-feministische discussiegroepen en feministische ontbijtbijeenkomsten. Ik kan me niet herinneren dat in Utrecht een dergelijk feministisch activisme was, toen ik er nog woonde.
Misschien komt het doordat Zweden wat activistischer zijn dan Nederlanders. Wat het bevorderen van vrouwenrechten betreft, doen de Scandinavische staten het beter dan welk ander land ter wereld. De feministische beweging in Zweden gaat 150 jaar terug, en is zodoende een voorloper in de westerse emancipatiestrijd, met vele wapenfeiten en verworvenheden. De Zweedse politieke partij Feministisch Initiatief behaalde in 2014 een zetel in het Europees Parlement, en het zittende kabinet heeft een minister voor geslachtsgelijkheid. Lovenswaardig, want er is nog veel te verbeteren op dat vlak, zelfs in Zweden.
Het streven naar geslachtsgelijkheid is overgenomen door de Zweedse overheid, dat onlangs het boek We should all be feminists van Chimamanda Ngozi Adichie onder middelbare scholieren in heel Zweden verspreidde. De huidige minister van Buitenlandse Zaken Margot Wallström voert een ‘feministische buitenlandpolitiek’: ze durfde het aan om in haar functie voor Saoedische vrouwen op te komen, waarop de Saoedi’s – letterlijk op hun pik getrapt – prompt stopten met het uitgeven van visa aan Zweedse zakenmensen. Recent weigerde een prominent Zweeds-Iraans politicus een vrouwelijke verslaggeefster de hand te schudden. Als je ergens politieke zelfmoord mee pleegt in Zweden, dan zo wel. De verontwaardiging in opinieland was - terecht - groot: een gebrek aan respect voor vrouwen, daar moet je hier echt niet mee aankomen.
Vele vrienden en studiegenoten hier noemen zichzelf ronduit ‘feministisch’. Dat heb ik zelden meegemaakt in Nederland, waar het woord een onprettige bijklank lijkt te hebben. Desondanks probeert ons land een voorbeeld aan Zweden te nemen op het vlak van geslachtsgelijkheid. Wederom terecht. Toch? Toegegeven: het streven hiernaar heeft in Zweden enkele uitwassen die te ver zijn doorgeschoten, dusdanig dat zelfs Opzij er vraagtekens bij zette.
Er is bijvoorbeeld een geslachtsneutraal bezittelijk voornaamwoord ingevoerd, ‘hen’, ter vervanging van ‘han’ (zijn) en ‘hon’ (haar). Door enkelingen (vooral internetgekkies overigens) werd die eerder genoemde boekverspreidingsactie gelijkgesteld aan massa-indoctrinatie. Anderen vonden de actie van Wallström op z’n minst gezegd ‘onhandig’. De radicale voorvrouw van Feministisch Initiatief stelde enkele jaren geleden in alle ernst voor om belasting te heffen op mannen, puur vanwege hun geslacht.
Dat druist natuurlijk volledig in tegen het idee van geslachtsgelijkheid. Maar toch vraag ik me af: zal een Nederlandse minister ooit zo dapper stellingnemen voor de rechten van de vrouw? Geslachtsgelijkheid is toch ook in Nederland een nobel streven? En wanneer opent de eerste nadrukkelijk vrouwvriendelijke discotheek in Utrecht haar deuren?