Dear highly cited scientist
"Dear highly cited scientist" was de aanhef van een email die ik aantal jaar geleden ontving uit Saudi-Arabië. Mijn aandacht was getrokken (en mijn ego gestreeld). "Ik hoop dat u in gezondheid leeft. Uit naam van de King Abdulaziz University (KAU) uit Jeddah, Saudi Arabia, deel ik u mee dat uw naam is geselecteerd op grond van de statistieken van ISI."
Het Institute for Scientific Information analyseert de wetenschappelijke literatuur op basis van citatie-frequentie: hoe vaker een artikel door anderen wordt aangehaald, hoe hoger de impact. Ieder jaar, als ISI de nieuwe impact-ranglijsten voor de wetenschappelijke tijdschriften publiceert, houden de uitgevers de adem in. Elk jaar staan Science en Nature weer bovenaan. Er worden ook citatiestatistieken bijgehouden voor individuele wetenschappers. En blijkbaar kwam mijn naam in die beauty contest bovendrijven.
"Uw naam is geselecteerd door onze universiteit voor een consultancy-contract. Dit programma is recent ontwikkeld door KAU om 's werelds beste wetenschappers de mogelijkheid te bieden met KAU samen te werken en te publiceren in hoog-geciteerde tijdschriften".
Ik had nooit van de bewuste universiteit gehoord en had zelfs Saudi-Arabië nog nooit bezocht. Uit nieuwsgierigheid besloot ik in te gaan op de uitnodiging om Jeddah te bezoeken en een lezing te geven. Enkele maanden later daalde ik de vliegtuigtrap af, de koele woestijnnacht in. Mijn gastheer legde me onderweg naar het hotel de nadelen van polygamie uit. Hij had zelf vier moeders gehad, terwijl de teller nu op drie echtgenotes stond. 'Helaas eisen moderne vrouwen allemaal een eigen huis'. Diens metgezel voegde daar ongevraagd aan toe dat hij met een enkele vrouw al meer dan genoeg te stellen had.
De volgende dag werd het instituut geïnspecteerd. Een 20-jaar oud gebouw wat zo te zien nog nauwelijks in gebruik was genomen. Overal stonden onuitgepakte kratten met de meest kostbare apparatuur. Het personeel bestond voornamelijk uit vrouwen in ietwat onhandig ogende laboratorium-boerka's.
Op de onderste verdieping liep op ooghoogte een vuile streep. 'Dit was het muizenhuis. Helaas regende het vorig jaar voor het eerste in mensenheugenis langdurig. We wisten niet dat dit gebouw op het diepste punt van de vlakte staat. Alle dieren verdronken.'
Ik gaf mijn voordracht. Aan mijn rechterhand mannen met baarden, aan mijn linker de ogen van de vrouwen. Er werden opvallend goede vragen gesteld, vooral van de linkerkant. Daarna kwam de aap uit de mouw in een gesprek met de decaan. Hij legde een contract op tafel. Wat was mijn huidige salaris? Dat was te verdubbelen. En met een credit card van een Saudische bank gingen er ook nog eens geen belastingen af. Ik hoefde Jeddah ook niet echt te bezoeken, als ik op de ISI website maar zou aangeven dat ik geaffilieerd was met KAU. Ze lieten me een lijst zien van collega's die al getekend hadden, allemaal Amerikanen. Ik kende er enkelen van.
Op het vliegveld terug viel mijn oog op een krantenkop "Saudi Citation Scam". Ik google-de hierop bij terugkomst en vond een artikel in Science: "Saudi Universities Offer Cash In Exchange for Academic Prestige". Enkele jaren eerder bleek een journalist ontdekt te hebben dat de Saudische universiteiten niet voorkwamen op de internationale top-500 lijsten, een blamage voor het land.
Deze lijsten leunen zwaar op de ISI Highly Cited Scientists, zo ontdekte men. En die zijn blijkbaar te koop. Het artikel noemde met naam en toenaam enkelen van de bijna honderd wetenschappers die getekend hadden. Dit programma had het gewenste succes: eind 2011 stond KSU, de universiteit uit de hoofdstad, al op plaats 186. Ik schreef een keurig briefje waarin ik bedankte voor de geboden gastvrijheid.
Een tijdje later ontving ik een email van een Amerikaanse emeritus-hoogleraar verbonden aan Ohio University en aan KAU: "Dear highly cited scientist". De boekhouding van KAU is blijkbaar nog niet geheel op orde.