‘Die toga heeft de LHBTIQ+ kleuren op de mouw’

Vandaag heb ik weer meegedaan aan Meet the Professor. Voor wie het verschijnsel niet kent: meer dan honderd hoogleraren van de UU gaan per fiets en in toga naar een basisschool in Utrecht en omstreken om daar uit te leggen wat een hoogleraar eigenlijk doet, hoe je dat kan worden en wat een universiteit is en doet.

Dit jaar mocht ik naar groep 8 van een school in de Utrechtse Rivierenwijk. De leerlingen hadden op basis van de aanwijzingen die ze gedurende de maanden voor het bezoek van de UU organisatie hadden gekregen, zowaar kunnen achterhalen wie ik was. Toen ik de klas binnenstapte zeiden ze: ”U bent dus Ruud Schotting, we hebben het geraden!” Een heel heterogene groep slimme kinderen, die al snel begonnen met het stellen van vragen.

Ik moest eerst de van enthousiasme kolkende groep tot bedaren brengen alvorens ik kon uitleggen waar ons drinkwater vandaan komt, waarom de zee blauw is (één bolleboos wist dat natuurkundig correct uit te leggen, ik was verbijsterd), waarom suikerwater lekker is en gewoon kraanwater eigenlijk nergens naar smaakt.  Verder ontdekten de kinderen door letterlijk te proeven van verschillende watersoorten hoe vies zeewater is.

Regenboogtoga
Toen kwam het gesprek op de toga en waarom die bestaat en wanneer je die draagt. Alvorens ik me in de toga hees, overigens het duurste kledingstuk dat ik in de kast heb hangen en dat ik het minste draag, wees ik de kinderen op de 7-kleurige band op de linker mouw. Ik vroeg of ze wisten wat de betekenis daarvan is.

Minstens tien kinderen staken hun vinger in de lucht en enkelen riepen voor hun beurt: “Dat is van de LHBTIQ plus meneer!” Dat had ik dus helemaal niet zien aankomen. We hadden het in het kader van die blauwe zee al over het feit gehad dat wit licht eigenlijk bestaat uit allemaal kleuren, die je kan zien in een  regenboog. Dus had ik gedacht dat deze elfjarigen dat zouden noemen bij het zien van de zevenkleurige regenboogband op de toga. Door mijn staat van verwarring kwam ik niet toe aan mijn volgende vraag “En waarom denken jullie dat er een roze band op de rechter mouw zit?”

Dus ik heb gezegd dat het inderdaad wel de LHBTIQ plus kleuren zouden kunnen zijn, omdat wij het erg belangrijk vinden dat iedereen op de universiteit (en daar buiten) zich prettig en zich welkom voelt, maar dat deze zeven banden ook de kleuren van de zeven faculteiten van de universiteit zijn. Mijn faculteit is Geowetenschappen en onze kleur is roze.  

Genderbewustzijn
De toga blijft altijd tot de verbeelding spreken, en vele kinderen wilden dan ook na afloop van de les/het kringgesprek zelf met de toga aan op de foto. Ik vond het wel een interessant en voor mij best een onverwacht feit dat het genderbewustzijn kennelijk al op die jonge leeftijd zo’n vanzelfsprekend gegeven is. 

De discussie over gender, deed me denken aan mijn eigen gendergevoel. Ik ga me nu wellicht op glad ijs begeven, want ik ga nu bekennen  dat ik zelf moeite heb met genderneutrale toiletten. Ik begrijp dat er nu mensen zijn die na het lezen van de voorgaande zin direct afhaken en zich meteen  wenden tot twitter of andere zogenaamde sociale media om daar mij te gaan bestoken met morbide doodsbedreigingen of nog veel erger… Doe dat niet, want ik zal proberen te nuanceren wat ik bedoel.

Genderneutraal toilet
Twee jaar geleden deed een promovendus van mij veldonderzoek in de weilanden ver achter Diergeneeskunde. We bestudeerden daar een heel interessant en mysterieus verschijnsel, maar dat terzijde.  Op een zonnige dag liep ik terug van de veldlocatie naar de tramhalte bij het Maxima Centrum (MC) en ik moest onwijs plassen! Dus dacht ik, ik wip even bij het MC naar binnen en ga daar even. Ik vroeg bij de balie waar ik de toiletten kon vinden en zag dat er maar één soort was: genderneutraal. Ik was toen 64 jaar, en was nog nooit op een genderneutraal toilet geweest, behalve dan thuis natuurlijk… Ik dacht, wat nu? Ik klapte bijna uit elkaar, dus ik moest naar binnen. Ik voelde me als een dief in de nacht toen ik onwennig de deur opende, hopende dat er geen andere personen aanwezig zouden zijn. Dat laatste bleek tot mijn opluchting het geval. Het viel dus reuze mee!

Wat me daarna helemaal niet meeviel was de wandeling door de zonovergoten hal, waar ik verschillende heel zieke jonge kinderen zag, zonder haar, één met een geamputeerd been, velen met slangetjes in de neus en/of aan een infuus in een rolstoel. Loop ik me druk te maken over een bezoekje aan een genderneutraal toilet en voel me opgelucht dat ik daar niemand tegen kwam… Hoe debiel is dat!

Out of comfortzone
Een paar maanden later gaf ik college in het Educatorium en wilde even naar het toilet. Bijna recht tegenover de collegezaal zag ik een genderneutrale sanitaire eenheid. Dus ik naar binnen. Het was er druk, veel vrouwelijke studenten en een enkele man. Alle wc-deuren waren bezet. Er zwaaide een deur open en een studente liep uit het toilet en ik vervolgens naar binnen.

Dat vond ik ongemakkelijk. Het rook ook erg ongemakkelijk moet ik zeggen, niet direct de lucht die ik op een damestoilet zou verwachten, maar wellicht heb ik daar een te optimistische verwachting bij. Op een gewoon herentoilet kan het ruiken naar het binnenverblijf van de roofdieren in Diergaarde Blijdorp op een zonnige zaterdagmiddag. Dat vind ik zelfs volkomen normaal.  Maar dit voelde toch anders… Ook tijdens het handenwassen bekroop met het gevoel dat ik iets aan het doen was dat niet de bedoeling is. Naast mij stond een zeker 40 jaar jongere dame haar make-up bij te werken met mascara en lippenstift. Ik staarde strak voor mij uit en waste mijn handen omdat ik niet naar haar durfde te kijken. Snel terug naar mijn comfortzone: de collegezaal.

Dus wat is hier aan de hand?
Terwijl ik het college hervatte en een smeuïge differentiaalvergelijking op het bord schreef, besefte ik plotseling dat mijn gevoel van ongemak precies de reden is dat er genderneutrale toiletten bestaan en nodig zijn! Ze zijn er niet voor mij, maar voor anderen die zich net zo ongemakkelijk kunnen voelen als ik, maar dan op de traditionele m/v toiletten. Zo simpel is het dus. Ik denk dat de Meet the Professor leerlingen van groep 8 dat ook allang wisten, alleen deze ouderwetse, grijze, preutse en onhandige hoogleraar (m) kennelijk nog niet.