Discussiëren kun je (af)leren
Ik zit inmiddels in het laatste jaar van mijn master en merk dat het studeren aan de UU me de nodige academische kennis heeft opgeleverd. Zo heb ik geleerd om kritisch te denken, niets zomaar aan te nemen en nooit te stoppen met vragen stellen. Prima zou je denken, maar waar dit academisch denken voornamelijk voor zorgt is dat ik een ontzettende dooddoener ben in discussies. Niet vanwege snobisme, maar ik merk dat ik soms tot in het irritante genuanceerd denk en handel.
Vroeger was dit wel anders. Als ik ergens een mening over had dan mocht iedereen het (ongevraagd) weten en als je het niet met me eens was dan ging ik er even goed voor zitten om je op je fout te wijzen. Mijn daarop volgende betoog bestond grotendeels uit beweringen die ik maar amper wist te onderbouwen, of die ik op dat moment zo waarschijnlijk achtte dat het dus wel waar moest zijn. Kreeg ik vervolgens weerwoord (als ik de persoon al had laten uitpraten), dan haalde ik er allerlei zaken en voorbeelden bij waardoor het oorspronkelijke onderwerp meestal niet meer ter sprake kwam. De avond werd gevuld met het uitwisselen van soundbites en het werd er meestal niet gezelliger op.
Gelukkig denk ik inmiddels beter te weten, maar ik vrees dat ik nu juist aan de andere kant van het spectrum zit. Zo heb ik moeite om iets te beweren als ik het niet precies weet en het dus onvoldoende kan onderbouwen. In plaats van het argument toch te presenteren, hou ik het eerder op een ‘daar weet ik te weinig vanaf om er iets zinnigs over te zeggen’. Daarnaast weet ik inmiddels dat menselijke interpretatie, emoties en perceptie een rol spelen bij het vormen van een mening. Zo zijn er talloze onderwerpen die, ook al weten alle deelnemers er exact evenveel over, anders opgevat kunnen worden. Een bewering zoals ‘[x] is gevaarlijk voor mensen,’ is zo onderhevig aan persoonlijke opvattingen dat ik liever eerst wil weten wat ‘gevaarlijk’ eigenlijk precies betekent voor iedereen. Je snapt dat dit de oorspronkelijke discussie niet echt doet opschieten.
Komt het toch een keer voor dat alle sterren goed staan en er een discussie met voldoende inhoud gevoerd kan worden, dan komt het maar zelden voor dat er iets veranderd. Vrijwel niemand herziet zijn mening na een avondje discussiëren. Meestal is men zo stug in zijn/haar overtuigingen dat ze zich niet eens willen openstellen voor alternatieve gedachten. Andersom denken mensen vaak dat ze het oneens zijn met elkaar, maar blijkt het al snel dat ze toch op dezelfde lijn zitten waardoor ze al gauw uitgediscussieerd zijn.
Toch leidt de academische les dat je iets nooit helemaal zeker kan weten, tot de grootste dooddoener van een discussie. Ook al denk je alle informatie te hebben verzameld, er is altijd de mogelijkheid dat je het mis hebt, omdat er onvoorziene en onbekende factoren een rol kunnen spelen. Een argument kan dus niet helemaal ‘hard’ gemaakt worden, waardoor ik eigenlijk het liefst mijn mond houd. Te stellen dat al die nuance komt door het studeren aan de UU gaat daarom misschien wat ver. Of wordt het nu weer irritant?