Discussie over oernatuur is onzin

Wilde natuur, zonder mensen. Biologen weten dat dit onzin is, schrijft Bert Theunissen, hoogleraar wetenschapsgeschiedenis en directeur van het Descartes Centre, in zijn eerste column voor DUB.
Het is niet eens koud, de grote grazers sterven niet bij bosjes, en toch blijven de Oostvaardersplassen voor discussie zorgen. Bij Staatsbosbeheer zeggen ze dat het goed gaat, want de grazers krijgen minder nakomelingen. Zo komt er straks vanzelf een eind aan de overbevolking. Tegelijkertijd zijn er plannen voor een ingrijpende ‘reset’ van het gebied, want alles is nu kaalgevreten, het veelgeprezen moeras verdwijnt, en de biodiversiteit neemt af. Ondertussen blijven veel mensen roepen dat het grazersexperiment gewoon dierenmishandeling is, en bekvechten de biologen nog steeds over hoe nu verder.
Gezien de ongerijmdheden van het project is de oeverloze discussie niet verwonderlijk. Oernatuur moet het worden, wilde natuur zonder mensen. Hoezo, wat is de waarde daarvan? Als er geen mensen waren, dan was er ook geen discussie over de waarde van natuur zonder mensen; dus het draait uiteindelijk toch om ons. Natuurlijk, ik begrijp het wel: we bemoeien ons met bijna alle natuur, en die wordt daar vaak niet mooier van, dus laten we dan ook wat stukjes overhouden waar de natuur haar gang mag gaan.
Maar in de Oostvaardersplassen mag de natuur helemaal haar eigen gang niet gaan. Er is een duidelijk doel: een postglaciaal halfopen landschap, met een rijk moerasgebied. Om deze reden zijn de grazers ingezet: zij moesten zorgen dat niet alles bos wordt. Nu dat ideaal steeds verder weg lijkt, moet er kennelijk worden ingegrepen. Een eenmalige reset, heet het, maar menig bioloog gelooft daar niets van; er zullen vast meer ingrepen nodig zijn. Dus hoezo natuur zonder mensen? Er mag alleen iets ontstaan wat ons bevalt.
De aanhangers van het wilde-natuuridee vragen altijd om geduld. Wacht nou maar af, laat de natuur nou maar eens met rust, dan zul je zien dat het goedkomt. Venijniger was de ecoloog die onlangs schreef dat al die protesterende dierenliefhebbers het blijkbaar eng vinden dat er natuur bestaat waar mensen zich niet mee mogen bemoeien. De natuur kan het helemaal zelf, is de boodschap. Uit deze koker komt ook de suggestie dat de grazers zichzelf zullen reguleren, dus dat afschieten nergens voor nodig is. Achter deze gedachtegang zit het oeroude idee van het natuurlijk evenwicht, van een harmonieuze natuur die een ‘natuurlijke’  balans kent, op voorwaarde dan wel dat we haar met rust laten, want wij mensen zijn buitenstaanders die dat evenwicht kapot maken.
Biologen weten dat dit onzin is. De natuur is geen organisme dat zichzelf in evenwicht houdt. Er is evolutie en er is voortdurende dynamiek -  kijk naar de aardgeschiedenis. Een natuurgebied kan een tijd redelijk stabiel blijven maar daarna ook weer meer of minder radicaal veranderen. Waar het op de langere termijn naartoe gaat weet geen mens. Op dit moment zijn de Oostvaardersplassen een saaie steppe. Wie weet wordt het straks weer interessant. Maar misschien blijft het tobben. Of het experiment wordt beëindigd omdat het dierenleed vormen aanneemt die geen Nederlander nog acceptabel vindt - meningen veranderen nog sneller dan de natuur.
Waar het mij om gaat: geef nou gewoon toe dat we daar aan het tuinieren zijn. Is de rare discussie over wilde natuur, al dan niet zonder mensen, ook meteen voorbij.