Een brief uit Hongkong

Ik ben diepbedroefd als mens en als intellectueel uit Hongkong, als ik zie wat er zich op dit moment in mijn stad voltrekt. Dat mensen elkaar naar het leven staan, raakt mij in de kern van mijn ziel als arts. Dat universiteiten, die verondersteld worden een veilig toevluchtsoord te zijn voor kennis, nieuwsgierigheid, vriendschap en waarheid, op dit moment belegerd worden en gedomineerd worden door geweld, is verwoestend; omdat ik van mijn stad hou en zonder mijn opleiding en universiteit niet ben wie ik ben.

Maar er is iets wat nog belangrijker is. Op momenten dat nepnieuws, propaganda en verkeerde informatie circuleren, aan beide kanten, geloof ik dat de intellectuelen van de samenleving de plicht hebben zich uit te spreken.

Vreedzame protesten
Geboren en getogen in Hongkong, heb ik me sinds mijn achtste jaar aangesloten bij de vreedzame mars ter herdenking van het Tiananmen (Plein van de Hemelse Vrede) -bloedbad van juni 1989 zoals die ieder jaar in Hong Kong wordt gehouden. Ook de afgelopen vijf maanden, liep ik mee met vrijwel alle vreedzame protesten die in het weekend zijn gehouden, weekend na weekend. Ik heb niet één glas gebroken. Media tonen u de sappigste, meest gewelddadige fragmenten van de situatie; maar het overgrote deel van de demonstranten is rationeel en vredelievend. Volgens een peiling van de Chinese University of Hong Kong, heeft 77 procent van de demonstranten hoger onderwijs genoten.

Ik ga echter niet zeggen dat de demonstranten de wet niet overtreden hebben, omdat ze een nobele zaak zouden nastreven. Uiteraard is de rechtsstaat op iedereen van toepassing. Wie ten onrechte geweld heeft gebruikt, moet worden gearresteerd en berecht, maar het moet eerlijk gebeuren, zonder machtsmisbruik.

Net zo goed is de rechtsstaat van toepassing op de overheid en de politie. Als je stelt dat het prima is dat de politie de wet overtreedt omdat ze de wet en de orde moet handhaven, ben ik het daar volledig mee eens. Omdat fysiek geweld er chaotisch uitziet, maar de rechtsstaat niet erodeert. Misbruik van autoriteit en macht, daarentegen, het institutionele geweld, tast de rechtsstaat rechtstreeks aan.

Vier overwegingen
Ik ben het ermee eens dat beide partijen geweld gebruiken, en dat zie ik niet graag, maar als iemand die de hele geschiedenis van nabij heeft meegemaakt, wil ik iedereen toch vragen om voorzichtig en duidelijk te kijken waarom het geweld plotseling is geëscaleerd…

Ik geef dit mee ter overweging, omdat het mijns inziens noodzakelijk is om het perspectief van de gewone Hongkonger te kunnen beoordelen:

1) De sociopolitieke context en de historische opbouw van frustratie is onlosmakelijk verbonden met de manier waarop we vanuit Hongkong de ontwikkeling van het moderne China, zoals opgezet door de Communistische Partij van China, hebben gadegeslagen. We hebben gezien hoe die de Culturele Revolutie veroorzaakte, de Grote Sprong Voorwaarts en de Grote Hongersnood, het bloedbad van Tiananmen en het Hukou-systeem (een verregaand systeem van persoonsregistratie). Veel Hongkongers zijn hiervoor gevlucht, soms twee generaties geleden al.

We zien vandaag hoe de staat minderheden als de Tibetanen en de Oeigoeren behandelt, we zien ook hoe Hongkong eerst aan Groot-Brittannië werd gegeven en terugkeerde naar China onder de Chinees-Britse gemeenschappelijke verklaring (zonder enige inspraak van Hongkongers). Het is een vluchtige opsomming die laat zien op welke manier een totalitaire staat de vrijheid van het individu, van een andere bevolkingsgroep, niet accepteert, zelfs niet tolereert.

In Hongkong zijn er, in de afgelopen tien jaar, veel momenten geweest waarop de persoonlijke vrijheid van mensen en de vrijheid van meningsuiting in het algemeen, onder druk zijn gezet vanwege de groeiende invloed van de Chinese communistische partij. Denk aan de verdwijning (naar China), enkele jaren terug, van de Causeway Bay Bookstore-eigenaar. Denk aan de aanval op journalist Lau Chun. De afgelopen vijf maanden zijn er tal van klachten over het politieoptreden geweest, waardoor het protest verzuurd is.

Ik licht er twee gebeurtenissen uit, die bij het grote publiek leidden tot groot wantrouwen jegens de politie: 1. Een meisje van 15 (een zwemkampioene) werd levenloos en naakt gevonden in de zee, maar de politie verklaarde de zaak ‘niet verdacht’ en cremeerde het lichaam na twee dagen. Een hoogleraar forensische pathologie (Hong Kong University) reageerde: "als er een naakt vrouwelijk lichaam gevonden wordt, is dat altijd verdacht" en 2. De dood van een 21-jarige student die "gevallen was terwijl hij aan traangas probeerde te ontsnappen" waarbij de politie tegenstrijdige verklaringen afgaf over hun aanwezigheid, en een hoogleraar orthopedie en traumatologie (Chinese University of Hong Kong) veel vragen stelde bij het feit dat er na deze “val” alleen grote verwondingen op de schedel te vinden waren.

2) De omvang en de reikwijdte van geweld aan beide kanten moet zorgvuldig worden geëvalueerd. Ten eerste moeten we ons bedenken dat aan de ene kant mensen staan zonder wapens, terwijl de andere kant de autoriteit is met geweren en kogels. Maar natuurlijk is ieder toebrengen van letsel kwalijk en verwerpelijk; statistieken en cijfers laten echter duidelijk zien dat er aan de kant van de demonstranten, vele malen meer letsel is toegebracht. Er zijn zwaargewonden gevallen en doden. Maar laten we de gewonden aan de kant van de politie en aan de kant van de China aanhangers zeker niet vergeten.

3) Wanneer autoriteit en macht niet worden ingeperkt en zij hun verantwoordelijkheid om naar hun volk te luisteren en te dienen, nalaten, is dat een directe erosie van de rechtsstaat. Die leidt tot opschudding en wanorde in de samenleving. De overheid heeft de sleutel om de vicieuze cirkel te stoppen (vijf maanden geleden, toen 2 miljoen mensen (waaronder ikzelf), nederig in de brandende zon liepen en de regering vreedzaam vroegen om te luisteren).

4) De situatie was nog enigszins in onder controle tot 11 November, toen er een schot viel (op de plek waar ik als tiener altijd de bus pakte), en universiteiten zonder reden door de politie werden bestormd, wat wordt ondersteund door getuigenissen van professoren van CUHK. Op 12 November had Hong Kong University (mijn alma mater) meer geluk; maar Chinese University of Hong Kong (waar ik een tijdje studeerde) werd bedolven door traangas, rubberen kogels enz. Nu is Polytechnic al een paar dagen in staat van beleg…

Mijn hart brak toen ik hoorde en zag dat de studenten huilden en dat ze vochten voor waar ze voor stonden. Zij zijn mijn junioren. Ik voelde me nutteloos en hulpeloos en laf als arts en als senior (die maar net twee jaar geleden is afgestudeerd); dus ik liftte een paar dagen geleden naar CUHK (openbaar vervoer was stilgelegd) om te zien of ik kon helpen met mijn medische benodigdheden en zwakke vaardigheden. Studenten en demonstranten hebben misschien niet altijd de juiste keuzes gemaakt, maar de meerderheid begon hun betrokkenheid bij de beweging, uit liefde en verantwoordelijkheid voor onze stad en onze gezamenlijke toekomst.

Een warm hart
Ik vraag alle studenten en medewerkers van de Universiteit Utrecht, met deze brief, om Hongkong, een unieke plek in de wereld, een warm (democratisch, vrij en vreedzaam) hart toe te dragen. Ik ben hier 25 jaar geboren en ook hier getogen en ik ben dol op deze plek die ik thuis noem; maar zoals veel mensen, zie ik niet hoe we om kunnen omgaan met institutioneel geweld en met een regime dat nooit reageert op vreedzaam protest. Dat heeft het de laatste vijf maanden niet gedaan, niet de laatste 22 jaar sinds de overdracht van HK terug naar China, maar ook niet 30 jaar geleden, toen door heel China (niet alleen op Tiananmen) studenten vredig demonstreerden voor een vrijer bestaan. Ik voel me ook Chinees, ben er ook trots op, maar de enige manier om het  “één land, twee systemen” plan te laten werken, en voor Hong Kong om te overleven, is de dialoog, is vertrouwen en respect van zowel Hongkongers als van de regering van Hongkong en China.

Van de internationale gemeenschap, is betrokkenheid van het grootste belang. Hongkong is uniek, maar ook heel klein, het is niet eenvoudig de dialoog aan te gaan met zo’n grote bovenbuur. Ik hoop dat u uw mening baseert op feiten en dat u zich via diverse mediabronnen (… die niet door Chinezen zijn gekocht) laat informeren. Bespreek de gebeurtenissen met uw vrienden uit Hongkong, uit China en de rest van de wereld en laat van u horen op het moment dat er iets gebeurt waar u zich niet in kunt vinden…. Omdat dat kan, en moet, in een democratie. 

Uit vriendschap,

L.L.

Voormalig uitwisselingsstudent aan de UU