Empathie voor de incel?

Als kind heb je behoefte aan onvoorwaardelijke liefde van je ouders. Deze liefde draagt de boodschap: je bent goed zoals je bent, los van hoe je eruitziet en of je goed kan voetballen. Het vormt een belangrijk fundament voor het betreden van de grote boze buitenwereld, een wereld die jou niet op deze manier benadert. Het is een wereld die afwijst, teleurstelt en hoge eisen oplegt. De vanzelfsprekende zelfliefde uit je kindertijd komt onder druk te staan.

Een plek waar die kwetsbaarheid pijnlijk naar voren kan komen is de datingmarkt. Als je, sympathiek geformuleerd, afwijkt van de heersende schoonheidsidealen, kan het lastig zijn een partner te vinden, zeker in het tijdperk van sociale media en datingapps. Een logische tip voor de eeuwige maagd is dan ook: werk aan je uiterlijk.

Begrijpelijk advies, maar niet per se toereikend. Zoals filosoof Amia Srinivasan in haar essay The right to Sex laat zien, zijn veel factoren die je seksuele aantrekkingskracht bepalen onveranderlijk. Denk daarbij aan je etnische achtergrond, eventuele handicap en lengte. Zo bespreekt ze de lage fuckability die aan Aziatische mannen wordt toegeschreven - een voorbeeld van seksueel racisme, aldus Srinivasan. 

Sommige mannen raken zo verbitterd door hun gebrek aan seksueel succes dat ze zichzelf omdopen tot incel, een afkorting van involuntary celibate. De centrale doemgedachte van de incel is dat hij door genetische factoren nooit een partner zal vinden, ook wel de Black Pill wordt genoemd. Deze verbittering gaat vaak gepaard met misogyne denkbeelden, voortkomend uit een verwijt naar vrouwen dat zij de intimiteit niet bieden waar de incel naar snakt en soms zelfs ‘recht’ op denkt te hebben.

Het publieke imago van de incel wordt momenteel voornamelijk gevormd door de Netflix-serie Adolescence, waarin een sociaal gefrustreerde 13-jarige jongen een meisje doodsteekt dat hem afwijst. De vraag is echter in hoeverre de serie een nauwkeurig beeld geeft van de gemiddelde incel. Het is een relevante vraag, aangezien de serie op parlementair niveau wordt omarmd als een realistische illustratie van een bestaand probleem, óók in onze Tweede Kamer.

In de praktijk verwerpt het overgrote deel van de incels ondubbelzinnig het gebruik van geweld, iets wat in de serie centraal staat. Verder past de jonge leeftijd van de 13-jarige messensteker niet binnen het incelprofiel. Wat incels wél consequent kenmerkt zijn angststoornissen, depressie en zelfmoordneigingen. Zoals incelonderzoeker William Costello aangeeft, is het geweld van incels voornamelijk gericht op henzelf, in plaats van op de ander. 

Er zijn zonder twijfel gruwelijke aanslagen gepleegd door extremistische incels. Maar in de praktijk lijdt de incel vooral een wegkwijnend, geïsoleerd en geweldloos bestaan, al is dat minder interessant voor een Netflix-serie.

De vraag rijst hoe we ons moeten verhouden tot deze groep. Enerzijds kan begrip en empathie worden opgebracht voor zij die, door genetische pech, een leven van afwijzing kennen en daardoor diep gefrustreerd raken. Die groep verdient hulp, zou je zeggen. In lijn hiermee pleit de grootste incelstudie ter wereld dan ook niet voor repressie, maar voor mentale gezondheidszorg. 

Anderzijds is seksuele uitsluiting geen rechtvaardiging voor misogyne denkbeelden of een toegeëigend recht op seks. Srinivasan is over dit laatste punt kort en krachtig: een recht op seks voor de één zou leiden tot een verplichting tot seks van de ander, een misselijkmakend idee. Bij het vertalen van seksuele frustratie naar vrouwenhaat wordt empathie voor de incel dan ook lastig op te brengen.

Tot slot, wat is de uitweg voor deze verbitterde man? Binnen incelbubbels wordt vaak fatalisme gepredikt: de incel is gedoemd om alleen te sterven. Het vruchtbare alternatief ligt echter in een tegenhanger, die gelukkig óók in deze bubbels wordt opgebracht: individuele verantwoordelijkheid en persoonlijke groei. Je kan nou eenmaal 5-0 achterstaan bij je geboorte, maar de kunst is om er toch wat van te maken. Hoe zwaar dat ook is, het is je enige optie.

Bastiaen Huijnen is de Campuscolumnist van DUB voor het jaar 2025. Hij laat met regelmaat zijn licht schijnen over het studenten- en universitaire leven en wat hij zoal nog meer tegenkomt in zijn leven. Meningen die hij in zijn blogs verwoordt, zijn niet per se die van de redactie.