Ethisch hapje

In de BNN-serie Proefkonijnen suggereren Valerio & Dennis mensenvlees te eten. Frans Verstraten vindt het tijd voor een ethische discussie over wetenschap op TV.

De allerlaatste aflevering van het populair-wetenschappelijke programma Hoe?Zo!  trok ruim anderhalf miljoen kijkers, het hoogste aantal in zes seizoenen. Opvolgers van dit programma mislukten jammerlijk. Maar sinds Hoe?Zo! weet iedereen in medialand dat het mogelijk is om flinke kijkcijfers te halen met wetenschap, zei dat niemand weet hoe precies …

Eind vorig jaar deed omroep BNN een nieuwe poging met het programma Proefkonijnen. BNN dacht een formule voor een kijkcijferkanon te hebben: de twee presentatoren Valerio & Dennis - volgens de BNN website verantwoordelijk voor nuchtere antwoorden op bezopen vragen - werden daarvoor zelfs kannibaal.

In aflevering twee aten beide heren, althans dat wilden ze de kijker doen geloven, een deel van elkaars lijf op. Een chirurg verwijderde bij ieder een stukje vlees en dat werd netjes voor het publiek gebraden en uiteraard opgegeten. Half Nederland raakte in paniek en er volgden zelfs Kamervragen. Minister Opstelten moest aan de bak en twee weken geleden kon hij de verontruste volksvertegenwoordigers mededelen dat er geen reden is om beide BNN heren te vervolgen; kannibalisme is niet strafbaar.

Bij BNN lachten ze zich een deuk want publiciteit is precies wat een omroep wil. Nog harder lachten ze om de mensen die geloven dat het vlees echt van beide BNN presentatoren was (dat lachen ging overigens snel over toen bleek dat het kijkcijfer een week na het kannibalen item aanzienlijk daalde).

De echte vraag is echter of alles zomaar geoorloofd is om kijkcijfers omhoog te krikken. Dienen wetenschappers zich terecht aan de strikte ethische regels te houden - en dat is, zoals iedereen die een METC (Medisch-Ethische Toetsing Commissie) aanvraag heeft ingediend niet altijd een pretje - voor TV mag kennelijk veel meer. Natuurlijk, weldenkende mensen weten dat het kannibalisme van Valerio & Dennis en zelfs de grote Donorshow van dezelfde omroep in scene zijn gezet; puur entertainment dus! (immers welke chirurg kan ethisch verantwoord en zonder beroepsconsequenties zo’n stukje weefsel verwijderen of een gewonnen nier transplanteren…). Maar alle discussies over veel gevaarlijkere programma’s als Big Brother en De Gouden Kooi dienen veel diepgaander te worden gevoerd.

Het buzzwoord zelfregulering wordt dan meestal in stelling gebracht en daarmee is de kous voor zowel TV-producenten als politici meestal af. Als er al discussie is dan sterft die een snelle dood met ‘er zit ook een knop op je TV!’

Er wordt vaak gezegd dat de ethiek altijd achter de feiten aan loopt, maar laat de discussie die door onze twee kannibalen is aangezwengeld, met als doel kijkcijfers verhogen, een echt doel krijgen; een discussie over ethische regels voor TV programma’s.

 

 

Tags: proefdier

Advertentie