Extremistische opvatting ondermijnt de waarde van de mens

In plaats van betweterig te reageren is het volgens Lukas Brand beter eerst te vragen waarom iemand zich uitlaat of handelt zoals hij doet. Dat geldt voor opvattingen over moslims of de vluchtelingencrisis, maar ook voor de manier van samenwerken binnen de vereniging of in de studie.

Sinds kort ben ik een groot fan van The Walking Dead, een serie waarin mensen proberen te overleven in een wereld vol zombies. Alhoewel de serie voor een groot deel bestaat uit brute actiescenes vol zinloos geweld, wordt er ook steeds meer aandacht besteed aan hoe de overlevende mensen wel of niet proberen samen te leven: “People are our most precious resource.” Dat klinkt natuurlijk wel logisch in een wereld waar het merendeel van de mensheid in zombies veranderd is en de weinige overlevenden zowel elkaar, als de zombies van zich af vechten. Maar ik denk dat die uitspraak ook relevant is in een wereld zonder zombies. In onze wereld.

Vorig jaar merkte ik als voorzitter van Biton hoe alle leden op elkaar aangewezen zijn om de gehele vereniging overeind te houden. Een kolossaal samenwerkingsverband waar ieder op zijn manier aan bijdraagt. Hoe een lid ook in de vereniging staat, het geheel van al die leden en de manier waarop zij met elkaar omgaan vormt de vereniging in zijn geheel. In mijn vriendengroep, de Sjeufkes, merk ik hetzelfde: met z’n allen creëren we de sfeer en omgangsvormen die onze groep zo typeert.

En hier op de universiteit ben ik ook deel van een groter geheel: een trotse Utrechtse student. Hoe je ook om je heen kijkt, op allerlei manieren behoor je tot een systeem. Dat geeft je identiteit en zoals mijn docent Wouter Marchand afgelopen maandag zei: “al die verschillende identiteiten leven naast elkaar.”  

Maar dat kan alleen als we erkennen hoe waardevol we voor elkaar zijn. Niet alleen jouw verschillende identiteiten, maar ook die van iedereen om je heen dragen bij aan de werkelijkheid  waarin wij ons in bevinden.

Leuke gedachte, maar wat heb je daar dan aan? Ik denk dat het soort relativisme dat hierbij komt kijken een veel sterker uitgangspunt voor verbroedering biedt. In de reacties op Parijs en de vluchtelingencrisis merk ik een tekort aan erkenning.

Sowieso ondermijnen extremistische en generaliserende opvattingen, in dit geval over moslims en vluchtelingen, de waarde van de mens. Maar ook de paternalistische “ik weet het beter dus luister maar naar mij” reacties die je vaak als tegengeluid hoort, dragen meer bij aan het uit elkaar drijven van beide meningen, dan het dichter bij elkaar brengen ervan.

In plaats van je betweterigheid te laten domineren, is het beter eerst te vragen waarom iemand zich uitlaat of handelt zoals hij doet. Zodoende kun je daadwerkelijk het verschil benoemen en bespreken, in tegenstelling tot het louter benadrukken ervan. Overigens werkt dit ook bij veel kleinere problematiek, bijvoorbeeld een stroef lopende samenwerking (op de studie). Bespreek wat er aan de hand is, in plaats van alleen polariserende en passief agressieve opmerkingen te maken.

Wellicht hoeven we ons minder zorgen te maken om, of te ergeren aan, de mensen om ons heen, als we hen als mens meer waarderen en samen met hen eraan werken om dichter bij elkaar te komen.