Geld verdienen niet core business van de wetenschap

Wetenschappers kunnen beter blijven bij de leest waarmee ze geschoeid zijn en zich volgens Mariëtte van den Hoven niet storten op geld verdienen. Universiteiten zijn niet commercieel.
Bij het bordspel Levensweg moet je bij aanvang met je autootje kiezen: ofwel je gaat voor een lange route met kans op een glanzende carrière met goedbetaalde banen, of je kiest een korte route waarin je bijvoorbeeld wetenschapper kunt worden, met het risico dat je ook zonder baan de straat weer uitrijdt.
Het spel is een geldslurper, zeker als je stapels kinderen op de achterbank moet stouwen. Om spelstrategische redenen koos ik dus maar wat vaak voor de lange, met banen bezaaide weg.
Wetenschap en geld hebben altijd op gespannen voet gestaan, en de recente debatten over wetenschappelijke integriteit doen dit nog eens oplaaien. De individuele wetenschapper kent ze wel: mag je opbrengsten van lezingen opzij zetten en claimen binnen je departement, mag je royalty’s op je eigen bankrekening laten storten, hoe groot mag een boekenbon zijn om deze schaamteloos te accepteren, en wanneer wordt je extreem gefêteerd?
Toch lijkt het geen echt verdienen aan wetenschap als je af en toe een fles wijn, boekenbonnetje of enkele honderden euro’s aan royalty’s opstrijkt. 
Het lijkt zelfs of we daarmee wijzen op een splinter en de balk in het oog niet zien. Sponsoring van wetenschap is veel meer een kwestie van het grote geld, en daarmee ook grote belangen. Een Campina-hoogleraar, of een door Philips of Shell gefinancierd onderzoek, dat is pas verdacht.
Maar is een bijzonder hoogleraar gesponsord door een willekeurige Stichting daarmee niet net zo belangenvol? Is ‘wie betaalt, die bepaalt’ niet een reden om met wantrouwen elke externe financiering van wetenschap tegemoet te zien? Ook hier is voor mij de vraag hoeveel er meer verdiend wordt dan een aanstelling voor de persoon die het betreft. Verdienen universiteiten er wel aan? En kunnen universiteiten eigenlijk wel geld maken van wetenschap? Of is het ‘slechts’ een wens van bestuurders, gezien de trend tot meer ondernemen, meer tweede en derde geldstroom?
Illuster kopte recent in met ‘Utrecht als de ondernemende universiteit’, een imago dat  de Universiteit Twente al jaren expliciet voert. Ook Harvard is van oudsher een privaat gefinancierde universiteit, die uitdraagt dat universitaire standing en geld elkaar niet bijten.
Coryfeeën als Michael Sandel, deze week met een eredoctoraat bekleed aan de Universiteit Utrecht, blijken een goed handelsmerk die tegen niet geringe tarieven lezingen verzorgen. Maar toch, echt geld valt te verdienen met lichaamsmateriaal –zoals de Hela cellijn zeer lucratief bleek – en ik vermoed dat veel technische kennis goed patenteerbaar is.
Tegelijkertijd kunnen we ook vaststellen dat veel universiteiten en afdelingen helemaal niet commercieel zijn. Derde geldstroomtarieven zijn vaak akelig laag, en elke afdeling vindt het wiel opnieuw uit. Sterker nog, kennis wordt niet via transfers geregeld, noch moeten wetenschappers concurrentiebeding tekenen in hun contract.
Wetenschappelijke kennis is behoorlijk vrij. Geld verdienen aan wetenschap is simpelweg niet de core business van universiteiten en wetenschappers. Beter blijven ze bij de leest waarmee ze geschoeid zijn, en kiezen individuele wetenschappers nog steeds de weg met hobbels en minder betaalde banen op het levenspad, opdat ze doen waar ze goed in zijn: kennis vergaren en verspreiden door publicaties en onderwijs.