Hoe help je iemand die zelfmoordgedachten heeft?

Elk jaar heeft ongeveer 10 procent van jongeren tussen de 18 en 24 te maken met suïcidale gedachten. Dat blijkt uit een onderzoek van het Trimbos Instituut. Vaak hangen deze samen met mentale problemen.

Wat mij opvalt als ik praat over mentale problemen, is dat de focus vaak sterk ligt op het zoeken van professionele hulp. Nu is professionele hulp zeker een belangrijk onderdeel voor het verbeteren van je mentale gezondheid, maar er zijn zoveel meer mogelijkheden om jezelf of anderen te helpen. In dit blog beschrijf ik dingen die ik zelf ben tegengekomen of ben tegenkomen bij mensen uit mijn directe omgeving.

Zelfhulp
Als je zelf last hebt van suïcidale gedachten of andere mentale problemen, zijn er laagdrempelige manieren om je wat beter te gaan voelen. Eén van de dingen die kan helpen is het lezen van boeken over hoe je jezelf kan helpen. Een bekend boek dat hiermee kan helpen is Feeling Good van David Burns. Dit boek gaat over cognitieve gedragstherapie, en er zijn onderzoek gedaan om te kijken of het lezen van dit boek effect heeft.

Iets anders dat kan helpen is chatbots. Chatbots kunnen je helpen om vaak via cognitieve gedragstherapie destructieve gedachtepatronen te herkennen en doorbreken. Een voorbeeld van zo’n chatbot is Woebot. Woebot is te vinden op Facebook en in de vorm van een app, en is ook grappig om mee te praten als je wel goed in je vel zit.

Ook jouw omgeving kan een hoop betekenen. Al is het goed om te bedenken dat het heel nauw komt hoe iemand op vragen reageert. Als iemand als conversatiestarter vraagt “Hoe gaat het ermee?”, geef ik geen eerlijk antwoord als ik die ochtend uit het raam wilde springen en mezelf heb gesneden. Vragen zoals “Heb je nog wat leuks beleefd dit weekend?” of “Wat zijn je plannen voor vandaag?” voelen dan minder vervelend. Anderzijds, er zijn maar weinig dingen zo fijn als iemand die oprecht wil weten hoe het met je gaat, en bereid is zolang te luisteren als nodig is. Om aan te geven dat je oprecht wilt weten hoe het gaat, zou je bijvoorbeeld “Maar hoe gaat het nu echt met je?” of “Hoe voel je je de laatste tijd?” kunnen vragen.

Vertrouwenspersoon
Je omgeving zal toch in veel gevallen niet op je afkomen als je behoefte hebt om te praten. Ook gaan gesprekken zelden op natuurlijke wijze over hoe slecht het met je gaat. Als je toch wel behoefte hebt aan een uitgebreid gesprek, is de kunst om iemand in je omgeving te bedenken die je vertrouwt, en met deze persoon een afspraak te maken om te praten over de dingen die je dwars zitten.

Praat niet alleen met mensen die vergelijkbare dingen hebben meegemaakt of meemaken. Dit is soms wel makkelijk en fijn, maar je loopt het risico dat je suïcidale gedachten iets herkenbaars en daardoor normaal worden. Soms heb je iemand nodig die je wakker schudt dat het allemaal niet normaal is wat je meemaakt, en dat niet iedere persoon tien mensen uit diens omgeving kan opnoemen die wel eens suïcidaal zijn geweest.

Moeilijk te zien
Het kan ook zijn dat jezelf iemand in je omgeving hebt waarmee het niet goed gaat. Dat zal je niet altijd meteen door hebben. Veel mensen met mentale problemen zijn een ster in verborgen houden hoe het gaat. Eén van de dingen waar je op kan letten is of iemand regelmatig praat over suïcide of andere mentale problemen of hier grappen over maakt, vooral als deze grappen in de ik-vorm zijn.

Iets anders om op te letten zijn gezichtsuitdrukkingen. Mensen zullen hun ergste emoties niet altijd tonen, maar als iemands mondhoeken heel vaak naar beneden trekken, kan dat een teken zijn dat het niet goed gaat. Je hoeft dan niet gelijk suïcidaal te zijn, maar kan ook gewoon niet goed in je vel zitten.

Een laatste teken dat ik hier wil noemen is zelfbeschadiging. Er zijn diverse redenen waarom mensen aan zelfbeschadiging kunnen doen, en deze hebben niet altijd met suïcidale gedachten te maken. Wel is zichtbare zelfbeschadiging, zoals krassen op de (onder)armen, vaak een roep om hulp. Als je erachter komt dat iemand aan zelfbeschadiging doet, is het de kunst om dit te accepteren als een symptoom van onderliggende pijn. Laat iemand dan ook nooit beloven om bijvoorbeeld zichzelf niet meer te snijden. Dit zal hoogstens als effect hebben dat diegene de volgende keer niet meer met je zal durven praten.

Knuffel geven
Mentale problemen zijn lastig. Als je hiermee te maken hebt, hoop ik dat je onthoudt dat je er niet alleen voor staat. Er zijn zoveel mensen die je willen helpen, maar waarschijnlijk vinden velen het lastig. Als iemand in je omgeving te maken heeft met mentale problemen, bedenk dan dat er vele manieren zijn om diegene zich beter te laten voelen. Aanbieden om te praten kan fijn zijn, maar soms valt er niet zoveel meer te zeggen. Dan kan een knuffel geven, muziek of een grappige meme opsturen of op een andere manier laten merken dat je om iemand geeft, al heel fijn zijn.

Anderzijds zal dit niet altijd genoeg zijn. Er zullen altijd mensen zijn die er toch een einde aan maken, of die je op een andere manier niet kan helpen. We kunnen niet meer doen dan ons best, maar ik geloof dat we met ons best doen een eind kunnen komen.

Als je naar aanleiding van dit artikel vragen hebt, bel dan naar 0900-0113, chat online op https://www.113.nl/ of zoek op een andere manier hulp.

Heb jij ook ideeën over hoe we studentenwelzijn kunnen verbeteren? Stuur dan een mail naar taskforcestudentenwelzijn@uu.nl