Hoe overleef ik de verkiezingen

Gebruik Stemwijzers (maar met mate)
De meest voor de hand liggende optie is het invullen van de stemwijzer. Toegegeven, dat is één van mijn favoriete momenten in de aanloop naar de verkiezingen. Dit is hét moment dat je er plotseling achter komt dat je toch op 50plus moet stemmen. Vervolgens manipuleer je de stemwijzer zodanig dat er toch veilig D66 of Groenlinks uitkomt. “Zie je wel, dat dacht ik al”, verzucht je dan. En precies dit proces laat zien waarom je voorzichtig moet zijn met stemwijzers.

Alle dertig stellingen wegen even zwaar mee terwijl dat voor jou helemaal niet zo hoeft te zijn. Neem bijvoorbeeld de tweede stelling: ‘Nederland moet meer geld uitgeven aan defensie’. Nu vind ik dit natuurlijk een belangrijke kwestie, maar is het niet iets waarmee mijn keuze voor een partij valt of staat. Bovendien is het ook wijs om het kopje ‘wat vinden de partijen’ uit te klappen. Met stelling twee zijn de PVV en de PvdA het weliswaar allebei eens, maar om zeer verschillende redenen. PVV: “we willen stoppen met vage buitenlandse missies maar onze eigen grenzen bewaken” vs. PvdA: ” Er zijn veel gevaren in de wereld, oorlog, terrorisme en geweld. Daarom investeren we in de krijgsmacht [...].” Gebruik de stemwijzer dus als een kort en bondig overzicht van de partijstandpunten, om enerzijds informatie tot je te nemen en anderzijds je juist uit die kokervisie te halen. Misschien is 50plus wel een uitermate geschikte partij om je stem aan te geven. Mits ze het natuurlijk als één partij tot de verkiezingen weten te redden.

Laat je niet verleiden door campagnetrucs
Wat hebben het zusje van Jesse Klaver (Groenlinks) en de vrouw van Wopke Hoekstra (CDA) met elkaar gemeen? Juist, ze worden allebei als anekdotisch bewijs aangevoerd voor een partijstandpunt omdat ze werken in de medische hoek. Volgende vraag: Wie zijn Snoetje, Pluisje. Laika en Gorby (jazeker, naar de bekende Gorbatsjov)? Antwoord: de eerste twee zijn de katten van Geert Wilders (PVV) en laatstgenoemden zijn de hond en het paard van Lilian Marijnissen (SP). Compleet en totaal irrelevante informatie natuurlijk. Maar dit wordt je nu voorgeschoteld opdat je een vorm van empathie gaat ontwikkelen voor de lijsttrekker. Je stem wordt getrokken naar de persoon en niet naar de partij, terwijl het toch echt om die laatste gaat.

De ene partij doet dit opzichtiger dan de andere. De kroon wordt hier echter gespannen door de VVD. Op TV draait momenteel een campagnespotje waarin mensen op straat worden geïnterviewd met de vraag waarom ze op ‘Mark’ gaan stemmen. ‘Mark’ is in dit geval een kartonnen billboard van de lijsttrekker. In dit gehele spotje is geen enkel inhoudelijk standpunt van de VVD te vinden. Het lijkt alsof de geïnterviewden van plan zijn te gaan stemmen op een eenmansfractie. Jesse, Wopke, Geert, Lilian, en Mark zijn vast hele vriendelijke, familiale, en dierliefhebbende mensen, maar de overige 145 zetels moeten ook  gevuld worden.

Stem voor jezelf
Laat ik vooropstellen dat ik heel veel vertrouwen heb in het intellect en inschattingsvermogen van de gemiddelde kiezer en dus ook in dat van jou als lezer. Dat gezegd hebbende, er zitten wel grenzen aan het menselijke kunnen. Eén daarvan? Het inschatten van wat de rest van de kiesgerechtigde gemeenschap gaat doen. Als je daar in je stemgedrag rekening mee gaat houden, kom je vrijwel altijd van een koude kermis thuis. Allereerst omdat na de verkiezingen alle mores overboord worden gegooid. Er moet immers geformeerd worden. En wat de perfecte mix is voor een meerderheidskabinet, is pas na lang onderhandelen duidelijk. Bovendien wordt er in onze parlementaire democratie altijd geregeerd door meerdere partijen, en dat is sowieso water bij de wijn doen.

Ten tweede moet je ervoor waken dat je je niet laat leiden door het gevoel van winnen of verliezen. Als een partij lekker gaat, is het verleidelijker om daarop te stemmen dan als het slechter gaat. Maar die gevoelens zijn vaak gebaseerd op glibberige peilingen en journalistieke duiding die zo vaak herhaald is dat het waar is geworden: “Hoekstra (CDA) doet het niet geweldig.” vs. “Kaag (D66) overtreft alle verwachtingen.” Dat is zonde want uiteindelijk gaat het erom dat jouw belangen, als stemmer, vertegenwoordigd zijn. Hoekstra mag dan wat ongemakkelijk strak in de camera kijken tijdens het RTL-debat, uiteindelijk moet dat voor jou niks uitmaken. Peilingen zijn, zo luidt het adagium, palingen. Vaak worden ze gezien als een scorebord voor de campagne maar dat is helaas niet het geval. Hooguit kunnen er op de lange termijn kiestrends uit worden gededuceerd maar of het ‘goed’ of ‘slecht’ gaat met een partij, valt er niet uit te halen. De uitslag van de verkiezingen is uiteindelijk pas duidelijk als iedereen daadwerkelijk heeft gestemd.