Hoorcolleges: een onderwijskundig fossiel?

Is een hoorcollege niet meer van deze tijd? Dat ligt er maar net aan, zegt Jeroen Janssen. Niet de vorm, maar de manier waarop een hoorcollege wordt gegeven, moet ter discussie staan.
Een jaar of twee geleden liep ik na een hoorcollege de zaal in omdat ik zag dat iemand een sjaal had laten liggen. Het viel me op dat achter in de zaal verschillende Metro’s en Spitsen lagen. Toen realiseerde ik me dat sommige studenten waarschijnlijk tijdens mijn college de krant hadden gelezen. Tijdens een ander hoorcollege kon ik toevallig meekijken op het laptopscherm van een student. Hij was verwikkeld in een potje patience.
Het hoorcollege was de afgelopen week weer eens in het nieuws. De Volkskrant kopte ‘Hoorcollege niet meer van deze tijd’, naar aanleiding van een artikel van twee Stanford-hoogleraren. ‘Het moet afgelopen zijn met het hoorcollege’ opende De Volkskrant het artikel. Gezien de krantenlezende, spelletjesspelende studenten die weleens in mijn colleges gesignaleerd worden, is dit misschien een terechte conclusie.
Opvallend genoeg kwam De Wereld Draait Door enkele dagen daarvoor met een nieuw initiatief: DWDD University. Op 17 mei krijgt Robbert Dijkgraaf 50 minuten de tijd om de kijkers van DWDD uit te leggen hoe het heelal is ontstaan.
Hoe valt dit initiatief van DWDD te rijmen met de constatering dat hoorcolleges niet meer van deze tijd zijn? Ook het succes van bijvoorbeeld Khan Academy, TED-Ed en iTunes U lijkt te suggereren dat er voor goede hoorcolleges wel degelijk belangstelling is. DUB vatte vrijdag de tweets van docenten en studenten over het artikel in De Volkskrant samen. In deze reacties klonk de inspirerende, motiverende en leerzame kracht van goede hoorcolleges door.
In zijn boek, What the Best College Teachers Do, analyseert Ken Bain de ingrediënten van een goed hoorcollege. Bain wijst er op dat goede docenten een critical learning environment creëren. Met prikkelende voorbeelden, provocatieve vragen en opdrachten proberen deze docenten studenten aan het denken te krijgen. Het leereffect van een hoorcollege staat of valt volgens Bain met het denkwerk dat studenten moeten uitvoeren.
Wie verder leest dan de kop van De Volkskrant, komt er achter dat de twee Stanford-hoogleraren iets vergelijkbaars betogen. Zij willen hoorcollegetijd nuttig besteden door studenten tijdens bijeenkomsten aan casussen te laten werken. Hiermee wordt de te leren kennis sticky. Ter voorbereiding, stellen zij voor, dienen studenten vooraf opgenomen hoorcolleges op internet te bekijken, zodat ze tijdens het college aan de slag kunnen. Dit Flipped Classroom-concept, is ook een manier om een critical learning environment te creëren.
Zal het hoorcollege verdwijnen naar aanleiding van het Volkskrantartikel? Niet waarschijnlijk. Maar het is positief dat er aandacht is voor ideeën waarmee het onderwijs mogelijk verbetert, waarmee kennis beter blijft 'plakken' aan studenten en waarmee er een eind komt aan het kranten lezen of patience spelen tijdens colleges. Het was mooi geweest als De Volkskrant meer had gedaan dan het maken van een mooie kop en aandacht had besteed aan het achterliggende idee: goed onderwijs betekent studenten actief aan het denken krijgen. Binnen de collegezaal en daarbuiten.