Less is more

Laten we het nieuwe jaar beginnen met een goed voornemen. Nadat de koopjesjacht aangewakkerd door reclames, advertenties en onweerstaanbare aanbiedingen rondom Sinterklaas, Black Friday en Kerstmis ervoor heeft gezorgd dat de bankrekening tot onder het nulpunt zakte, moeten we dit jaar misschien dit onschuldig lijkende onderdeel van de moderne cultuur de rug toe keren. Want hoe kan het nou dat we voor elke speciale dag zoveel mogelijk nieuwe spullen willen kopen?

Black Friday lijkt elk jaar vroeger te beginnen, een commerciële tsunami die ons aanspoort om te kopen wat we niet nodig hebben, met geld dat we niet hebben, voor kortingen die vaak een illusie zijn. Gevoed door marketingstrategieën en sociale druk, leven we in een cultuur waar we steeds vaker geluk zoeken in spullen, in plaats van in ervaringen en relaties.

Het milieu betaalt de echte rekening van deze consumptiecultuur. Elke aankoop heeft een ecologische voetafdruk: de grondstoffenwinning voor, de productie, transport en verpakking van al die spullen vergen enorme hoeveelheden energie en water. Maar hopelijk wist je dit al wel. Fast-fashion en goedkope elektronica staan vaak op verlanglijstjes tijdens de feestmaanden en laten dit nou net de producten zijn met een korte levensduur. 

Eind vorig jaar bracht Netflix een documentaire uit die ik heel confronterend vond: ‘’BUY NOW! The Shopping Conspiracy’’. Het is een eyeopener die de donkere kant van onze consumptiemaatschappij blootlegt. De documentaire onthult hoe bedrijven slimme marketingtrucs en psychologische technieken gebruiken om ons aan te zetten tot impulsaankopen. Het laat ook zien wat de gevolgen hiervan zijn voor onze planeet. Zo arriveren in Ghana elke week tegen de 15 miljoen kledingstukken uit recycle-programma’s van bijvoorbeeld de H&M. Deze afgedankte kleding is een grote bron van overlast en vervuiling. Stranden liggen vol met allerlei kleuren kledingstukken en schoenen, want plastic vergaat niet zomaar. 

Het is tijd om onszelf een moeilijke vraag te stellen: hoe gaan we ons gedrag veranderen? Misschien begint het met iets eenvoudigs, zoals het bewust verminderen van impulsaankopen. Als je iets echt wilt kopen, stop het product dan in je online winkelmand maar wacht een paar weken met afrekenen. Ben je er een paar weken later nog steeds van overtuigd dat je het nodig hebt, kan je de bestelling doorzetten, maar misschien is de lust voor de aankoop dan verdwenen. Ook kan je een nieuwe norm stellen voor cadeaus. Kies eens voor iets tweedehands of een ervaring in plaats van een nieuw product. Een prachtig boek is nog steeds prachtig als het al van iemand anders is geweest, een handgemaakt accessoire uit een kringloopwinkel of een leuk uitje kan veel persoonlijker en betekenisvoller zijn dan een generiek product uit een warenhuis.

Natuurlijk hebben we het probleem van massaconsumptie niet helemaal zelf in de hand. De documentaire die ik eerder aanhaalde, onthult de vele smiechterige manieren waarop grote bedrijven ons bespelen en manipuleren. Daar kun je rekening mee houden en proberen dingen te veranderen waar je wel controle over hebt. Nu lijkt het me een mooi moment om daarmee te beginnen.

Inge is een vaste blogger op DUB. Het standpunt van de schrijver is niet per definitie ook het standpunt van DUB.