Mooie woorden in alle talen
‘Spreken is zilver, zwijgen is goud’ – en woorden zijn een goede manier om een nieuwe omgeving te leren kennen. Oudere vrouwen worden hier in de West-Kaap bijvoorbeeld met tannie aangesproken, wat in Nederland wellicht als een belediging zou worden opgevat. Wie wat wanneer wel of niet zegt, zegt veel over de opvattingen over sociale verhoudingen. Zo kwam ik er tijdens een training van mijn theatersportvereniging achter dat een grap over Apartheid in een groep met alleen blanke Zuid-Afrikaners op het randje is. Het veroveren van een ruimteschip met Russisch accent is dan wel weer gepast.
Ook in poëzie komt de kracht van woorden goed tot uitdrukking. Eens per maand organiseert studentencollectief InZync in bar AmaZink een poetry slam. Midden in township Kayamandi is het publiek heel divers en het niveau kippenvelhoog. De ene na de andere dichter spreekt vol passie, ritme en maatschappelijke betrokkenheid over onrecht, liefde en het leven. Het publiek luistert als één oor: liefdevol, aandachtig en met goedkeurend gejoel. De sfeer is dynamisch, met goede belichting en bouncende beats.
Optreden mag in elke taal, wat in een land met 11 officiële talen een welkome uiting van waardering is. Het levert prachtige klanken op, waarbij sommige dichters zoals in het Zuid-Afrikaanse volkslied woordenschatten afwisselen en een mede-Nederlander het zelfs aandurfde om na vier maanden lessen zijn zelfgeschreven gedicht in isiXhosa voor te dragen. Dit is Zuid-Afrika zoals ik hoopte te vinden: dynamisch, veelzijdig, openhartig en oprecht.
En toen besloten de Australische Sarah en ik de stoute schoenen aan te trekken. We schreven ons in voor de wedstrijd die het poëzieseizoen afsloot, om daar op te treden met gedichten over onze ervaringen als internationale studenten in Stellenbosch. Dat was dodelijk eng, want wat vertel je over een plaats die niet de jouwe is voor een gemixte groep mensen, zonder pretentieus te zijn? Humor en zelfspot, zo luidde ons antwoord en dus namen we eerst onszelf op de hak, alvorens kritisch naar dit land te kijken. (video)
Zoals bij iedere deelnemer zou na een minuut de muziek aan en de mic uit worden gezet. Daar stonden we dan in onze korte rokjes, met slechts wat woorden op papier.
We are internationals, here for the briefest time
Arriving in Africa fearing lions and crime
Instead what we found was white wealth and white wine
This country of contrasts has boggled my mind
Nog nooit was ik zo zenuwachtig. Nog nooit voelde ik me zo goed. In het licht van de volle maan keek ik het publiek in, sprak mijn woorden, zag mijn vrienden en voelde me de koning te rijk als onderdeel van dit gave geheel.
Hier een visueel verslag van de avond: En hier Wiekes favoriete gedicht van de winnaar: