Nuances in een opgefokte wereld

Maandag 4 september vierden de Nederlandse universiteiten de opening van het academisch jaar. Aan de Universiteit Utrecht mochten dit jaar de vrouwelijke hoogleraren voorop lopen in de stoet (overigens wel voorafgegaan door de echt belangrijke mannen).

Dat was een sympathiek gebaar om het belang van diversiteit te benadrukken en de kloof tussen mannen en vrouwen aan de universiteit een klein beetje kleiner te maken. Tijdens de openingsceremonie ging het over een heel andere kloof. Een die veel vaker aan bod komt in de media dan de ongelijke positie van mannelijke en vrouwelijke academici. Maar ook een die ingrijpender en verstrekkender is.

Kloof omstreden kwesties kleiner maken
Een groep van 21 studenten gaf een campagne over hun campagne Dare to be grey  waarmee ze kloof tussen voor- en tegenstanders van omstreden maatschappelijke kwesties proberen kleiner te maken. De campagne heeft de (met Afghanistan gedeelde) eerste prijs van de Facebook Global Digital Challenge in de wacht gesleept en is een groot succes. Toch was er wat gemompel onder de aanwezige hoogleraren toen werd aangekondigd dat de prijs naar Dare to be grey ging. Grijs – heeft dat geen connotaties met grijze muizen, grauwheid en onzichtbaarheid?

Kennelijk ontging een aantal mensen de ironie van de campagnenaam want inderdaad pleit Dare to be grey voor een genuanceerde, grijze opstelling in verhitte debatten over onderwerpen die vaak extreme standpunten oproepen. Grijs als symbool tegen het zwart-wit denken dus. Grijs is geen sexy standpunt. Het is niet hip – zeker niet op social media - om toe te geven dat je niet goed weet wat je moet vinden van ingewikkelde vraagstukken als migratie, islam of radicalisering.

Twijfel is geen optie
Als je de schreeuwers op Facebook en Twitter moet geloven, is twijfel geen optie en moet je gewoon kleur bekennen (en het is duidelijk dat grijs geen kleur is). De boodschap van Dare to be grey is helder en overtuigend als het gaat om opgefokte standpunten in bijvoorbeeld de zwarte pieten discussie. En ook het geharrewar over gender-neutrale wc’s zou baat hebben bij wat meer nuance.

Maar de missie van Dare to be grey roept ook vragen op. Is grijs ook het juiste antwoord als het gaat om discussies over klimaatverandering en vaccinatie of andere kwesties waarbij de wetenschap zegt te beschikken over onweerlegbare gegevens terwijl mensen op social media losgaan met alternatieve feiten? Misschien waren de hoogleraren niet blij met ‘grijs’ omdat ze bedenkingen hebben bij genuanceerde discussies met zwart-wit denkers die wetenschappelijk bewijs wegzetten als ‘ook maar een mening’.

Wantrouwen tegen de wetenschap
Het is dus maar de vraag of de kloof die gaapt tussen de wetenschap en de mensen die lak hebben aan wetenschappelijke feiten gedicht kan worden met meer respect voor elkaars standpunten of door meer respect van wetenschappers voor onbegrip. Toch zouden die wetenschappers er goed aan doen om zich meer te verdiepen in de vraag waarom de groep mensen die zich roert op internet zoveel wantrouwen koestert tegen de wetenschap.

Een groter gevaar dan een zwart-wit discussie is immers het ontbreken van discussie. De kloof tussen mannelijke en vrouwelijke academici kun je een beetje kleiner maken door vrouwen symbolisch de eerste plaats te geven tijdens een ceremonie. Was die andere kloof ook maar zo eenvoudig te dichten.

Deze column verscheen eerder als gedragscolumn op de site van nrc.nl